Ιστορία | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 2317
Η επανάσταση του '21 και το δίδυμο Γιάννας Αγγελοπούλου - Βλάση Αγτζίδη
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 12 Ιουλ 2020

Το πνεύμα της κυρίας Αγγελόπουλου, μου είναι γνωστό από την Ολυμπιάδα του 2004. Θα προκύψει υπό την διεύθυνσή της, στον εορτασμό της επετείου της επανάστασης του 1821, μία κατάσταση εξίσου θλιβερή αλλά και εξίσου αναπόφευκτη. Η κυρία Αγγελοπούλου θα κάνει το σόου της, θα βγάλει μερικά ακόμα ψιλά και θα παρουσιάσει την Ελληνική εκδοχή του κλινικά νεκρού εξουσιαστικού συστήματος σαν ζωντανή συνέχεια της ελληνικής αστικής επανάστασης. Θα συμβάλει στην προσπάθεια σωτηρίας του κλινικά νεκρού εξουσιαστικού θεσμικού συστήματος με την εκ δεξιών αποκήρυξη του εθνικισμού και την μετάβαση σε έναν υβριδικό μεταμοντέρνο κοσμοπολιτισμό.

Την απορία μου για την στάση της Αριστεράς μου την έλυσε μια ομιλία του κυρίου Βλάση Αγτζίδη με θέμα: «Η σημασία της Επανάστασης του 1821 και η επίδρασή της στην Ευρώπη (link)» που παρουσιάστηκε σε έναν χώρο που διευθύνεται από τον (κατά τα άλλα) φίλο Σπύρο Παναγιώτου του "περιβάλλοντος" ΚΟΕ - Δρόμος. Φαντάστηκα πως ο "ιστορικός του ποντιακού ελληνισμού" όπως παρουσιάζεται ο κύριος Αγτζίδης θα παρίστανε το αντίβαρο της κυρίας Αγγελοπούλου και δεν έπεσα έξω. Άρχισε την ομιλία του με μία απαξιωτική αναφορά στην επιτροπή της Γιάννας Αγγελοπούλου και αντιπαράθεσε στον κοσμοπολιτισμό της την επιστροφή στον εθνικισμό.

Είναι φανερό όμως πως ο κύριος Αγτζίδης δεν είναι "αντίπαλος" της κυρίας Αγγελοπούλου. Σαν εθνικιστής είναι αντίζηλός της, στην κοινή απεγνωσμένη προσπάθεια των παραγόντων του πολιτικού και ακαδημαϊκού συστήματος για την παράταση, όσο γίνεται, της ζωής του διασωληνωμένου εξουσιαστικού συστήματος που τους τρέφει. Προσπάθεια που η Αριστερά δεν μπορεί να την σταματήσει αλλά πρέπει και μπορεί να την επηρεάζει -- αλλά βεβαίως δεν μπορεί να την επηρεάζει όταν παίρνει και η ίδια μέρος σ' αυτή την προσπάθεια.

Ο εθνικισμός είναι ο πατριωτισμός της συντηρητικής Δεξιάς και η Αριστερά οφείλει να τον σέβεται, να συνομιλεί και ακόμα να συνεργάζεται μαζί του, όσο (χάρη κυρίως στην δική της επίδραση) ο συντηρητισμός παραμένει δημοκρατικός και δεν κατηφορίζει προς τον φασισμό.

Ο πατριωτισμός της Αριστεράς ποτέ δεν ήταν και δεν είναι εθνικός· είναι κοινωνικός. Ο εθνικισμός στην Αριστερά δεν είναι πατριωτισμός· είναι οπορτουνισμός. Και τέλος η Αριστερά ως οπορτουνιστική δεν είναι αντίπαλος του φασισμού· είναι αντίζηλος του φασισμού στο εξουσιαστικό σύστημα. Το είδαμε με τον ΣΥΡΙΖΑ, πως όταν η Αριστερά ανακατεύεται με την εξουσία το μόνο που πετυχαίνει είναι να στρώνει το κόκκινο χαλί στον φασισμό. Ο κύριος Αγτζίδης μέχρι και το 2019, ήταν υποψήφιος βουλευτής και ευρωβουλευτής στον με τον ΣΥΡΙΖΑ, Θα ήταν επομένως φυσικό την εθνικιστική του άποψη, να τον καλούν να την διδάξει σε ένα πλαίσιο συριζαϊκό.

Πώς και γιατί βρέθηκε να διδάσκει, να χειροκροτείται και να θαυμάζεται σε έναν χώρο του οποίου οι διαχειριστές υποτίθεται πως έχουν φύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ φτύνοντας και βρίζοντας και έχουν κάνει λόγο της ύπαρξής τους την πολεμική εναντίον του; Το ερώτημα είναι ρητορικό και η απάντηση προφανής. Το σώμα τους έχει φύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά η ψυχή τους παραμένει δίπλα στον Αλέξη Τσίπρα και στον Νίκο Παππά! Το ζήτημα ωστόσο είναι βαθύτερο και δεν μπορεί να συζητηθεί εδώ.

Ο κύριος Αγτζίδης είναι πόντιος. Όχι τόσο "πόντιος" όμως ώστε να υπερασπίζεται τον εθνικισμό του με ηλίθιες ατάκες σαν αυτή που λέει πως «ό,τι είναι εθνικό δεν είναι απαραιτήτως εθνικιστικό». Μιλώντας για την επανάσταση του 1821 συνδύασε με θαυμαστή (και πονηρή) λεπτότητα την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης με την πραγματικές αλλαγές που είχαν ήδη προηγηθεί. Παρουσίασε όμως την σχέση μεταξύ συνείδησης και πραγματικότητας ανεστραμμένη κάνοντας αυτή ακριβώς την αναστροφή που χαρακτηρίζει την αντεπαναστατική θεωρητική προσέγγιση της επαναστατικής αλλαγής.

Με δυο λόγια, για τον κύριο Αγτζίδη, η ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης (ακριβέστερα η ανάπτυξη της συνείδησης της κοινωνικής ενότητας με βάση την εθνότητα) δεν ήταν αποτέλεσμα-συνέπεια των κοινωνικών αλλαγών που είχαν ήδη πραγματοποιηθεί αλλά ξεφύτρωσε ξαφνικά, από το πουθενά, έχοντας απλά διευκολυνθεί από το κλίμα της βιομηχανικής επανάστασης που άλλωστε -- όπως είπε -- δεν ήταν και πολύ σπουδαία στην ελληνική κοινωνία.

Αν η ομιλία του κυρίου Αγτζίδη, τόσο εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη, γινόταν πριν 25-30 χρόνια θα ήταν χρήσιμη για τις πολύ ενδιαφέρουσες -- αλλά συζητήσιμες -- αναφορές της. Σήμερα όμως η αναστροφή της διαλεκτικής λογικής και η ανάγνωση της ιστορικής δυναμικής με μια επιπόλαια αναφορά στην ταξική διαίρεση της κοινωνίας (που άλλωστε ουσιαστικά έγινε για "ξεκάρφωμα" προκειμένου να καθησυχαστεί το ακροατήριο) είναι ένας πολύ επικίνδυνος περισπασμός από την αναγκαία προσπάθεια για την κατανόηση του επαναστατικού φαινομένου. Προσπάθεια που καθίσταται όλο και πιο επείγουσα! Πολύ περισσότερο με δεδομένο ότι χρειάζεται να μελετηθεί το ίδιο το φαινόμενο της επαναστατικής αλλαγής σαν τρόπος ύπαρξης της κοινωνίας και όχι απλά σαν "πέρασμα" από ένα κοινωνικό σύστημα σε ένα άλλο.

Βεβαίως ο κύριος Αγτζίδης δεν θέλει να κάνει τέτοια πράγματα. Είναι πρωτίστως ένας ξεφωνημένος αντικομουνιστής. Έκανε τις "πτυχιακές σπουδές" του, φυτευτός, στο μαρξιστικό λενινιστικό κίνημα και κέρδισε το προαπαιτούμενο (για την ακαδημαϊκή και πολιτική καριέρα) "ντοκτορά" στον αντικομουνισμό, με έναν γελοίο αντισταλινισμό, εντελώς φτηνό αλλά επαρκή με το παραπάνω για το επίσης φτηνιάρικο φασιστοπορτουνιστικό ελληνικό πολιτικό σύστημα προς το οποίο υποβάλλεται.

Δεν θα μπορούσε όμως να πάρει διακρίσεις από την Ακαδημία Αθηνών, ούτε να αναλάβει εργολαβικά τον "απεγκλωβισμό" των Ελλήνων της Αμπχαζίας από την εμπόλεμη περιοχή το 1993 και την συγκρότηση του Συμβούλιου του Αποδήμου Ελληνισμού το 1996 (στοιχεία από την wikipedia) με έναν σκέτο αντισταλινισμό.

Ο κύριος Αγτζίδης είναι ένας διανοούμενος με πολλά ταλέντα, μεγάλες φιλοδοξίες, μεγάλη αντοχή, και αξιοθαύμαστη ηθική και πνευματική αναισθησία. Έχει δηλαδή όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν έναν "σταρ" της φασιστοπορτουνιστικής πολιτικής. Έχει ξεπεράσει τα όρια μιας κοινής ακαδημαϊκής καριέρας, με μια αξιοθαύμαστη θεωρητική και ιδεολογική υποστήριξη της σύγχρονης αντεπαναστατικής τάσης της κοινωνίας. Προσφέρει στην αντεπανάσταση μια άκρως υποκειμενιστική ερμηνεία της ιστορικής συνέχειας κρυμμένη όμως με αρκετή επιδεξιότητα κάτω από μια μαρξιστική φρασεολογία κενή περιεχομένου.

Η εθνικιστική θεωρητική προσέγγιση της ιστορίας, από τον κυρίου Αγτζίδη, είναι βεβαίως πολύ χρήσιμη στο εξουσιαστικό σύστημα, σαν αντίβαρο στην κοσμοπολίτικη πολιτιστική προσέγγιση της κυρίας Αγγελοπούλου που άλλωστε δεν τα καταφέρνει και πολύ καλά αυτή την φορά. Η ατάκα "εμείς όλοι είμαστε η Ελλάδα" στο πλαίσιο του εξουσιαστικού κοινωνικού συστήματος, είναι ξεκάρφωτη χωρίς την αναφορά στο έθνος. Αλλά καί το αντεπαναστατικό δίδυμο του εθνικιστή κυρίου Αγτζίδη και της κοσμοπολίτισσας κυρίας Αγγελοπούλου δεν μπορεί να αντέξει για πολύ, πράγμα που σημαίνει πως αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει στον στην αρχή του δρόμου της επαναστατικής πολιτικής. Γιατί αν η αντεπαναστατική πολιτική συντηρείται μέσα από την αντιφατική αντίθεση εθνικισμού και κοσμοπολιτισμού, η επαναστατική πολιτική δεν μπορεί παρά να στηριχθεί στην διαλεκτική αντίθεση πατριωτισμού και οικουμενικότητας.

Προς το παρόν, το χρεοκοπημένο εξουσιαστικό σύστημα, προκειμένου να συντηρηθεί, συντηρεί καί την κυρία Αγγελοπούλου καί τον κύριο Αγτζίδη. Πανάκριβα όμως την πρώτη, πάμφθηνα τον δεύτερο. Από την διαφορά της "αμοιβής" (ηθικής και υλικής) για την εξυπηρέτηση της φασιστοπορτουνιστικής εξουσίας, προέρχεται άλλωστε και το μένος του κυρίου Αγτζίδη για την κυρία Αγγελοπούλου. Αλλά η εξυπνάδα του κυρίου Αγτζίδη δεν φτάνει για να καταλάβει πως η διαφορά αυτή είναι απαραίτητη στο σύστημα.

Ένας εθνικιστής Αγτζίδης σε μια υψηλή και καλοπληρωμένη θέση, δεν θα είχε καμιά πρόσβαση στην Αριστερά από την οποία προέρχεται και της οποίας ξέρει τα κατατόπια σε πρόσωπα και πράγματα. Και χωρίς πρόσβαση στην Αριστερά, η εξοικείωση και οι γνωριμίες του εθνικιστή κυρίου Αγτζίδη θα ήταν εφόδια άχρηστα για το σύστημα. Έχει συνείδηση ο κύριος Αγτζίδης του ρόλου που παίζει; Πιστεύω πως όχι! Δεν θα μπορούσε να μπει στο πετσί του ρόλου του αν δεν πίστευε ο ίδιος αυτά που λέει και αυτά που κάνει.

Είναι επομένως πολύ λογικό πως ένας αντικομουνιστής και εθνικιστής κύριος Αγτζίδης κλήθηκε να διδάξει την (κατά τα άλλα ενδιαφέρουσα) αντεπαναστατική του άποψη για την επανάσταση του 1821, από τον κύριο Σπύρο Παναγιώτου, στέλεχος της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟΕ) και ειδικό στην επιθετικότητα της Τουρκίας για την εφημερίδα "Δρόμος της Αριστεράς", στον χώρο της δημοτικής κίνησης Γαλατσίου της οποίας προΐσταται. Ο Ερντογάν καλλιεργεί τον οθωμανισμό ο Παναγιώτου τον αντί-οθωμανισμό. Ο χρονισμός είναι τέλειος: και οι δύο 200 χρόνια πίσω!

Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί αν ο κύριος Αγτζίδης είχε την ακριβοπληρωμένη γκλαμουριά της κυρίας Αγγελοπούλου. Αλλά και έτσι, είναι ενδιαφέρον πως ο κύριος Αγτζίδης δεν κλήθηκε να μιλήσει στο κεντρικό στέκι του "Δρόμου" στο κέντρο της Αθήνας αλλά κάπως πιο απόμερα, καί τοπικά (στο Γαλάτσι) και πολιτικά (λίγο πιο κάτω από το επίπεδο κορυφής). Πράγμα που σημαίνει την ανάγκη του διπολικού πολιτικού συστήματος που αναπτύσσεται, να συνενώσει όλους τους πολιτικούς χώρους ακόμα και τους πρώην επαναστατικούς στο πλαίσιό του. Σημαίνει όμως και την ανταπόκριση αυτών των χώρων σ αυτή την πρόσκληση που είναι δίκοπο μαχαίρι.

Το ερώτημα είναι: ποιόν θα υπηρετήσουν στο τέλος οι πολιτικές κινήσεις που υπαγορεύει η αντεπαναστατική τάση της κοινωνίας; Η δική μου απάντηση είναι: την επανάσταση! Στην επανάσταση του 1821, μπορεί να χρειαστεί να επανέλθουμε αλλά χωρίς τον κύριο Αγτζίδη!