Τελικά, πως φτάσαμε στην σημερινή παγκόσμια κατάσταση, όλες οι χώρες του λεγόμενου ανεπτυγμένου κόσμου να έχουνε τεράστια δημοσιονομικά ελλείματα και χρέη, ακόμη και οι μεγάλες βιομηχανικές και οικονομικές δυνάμεις να χρωστάνε ? Τελικά, αν χρωστάει όλη η ανθρωπότητα, σε ποιον χρωστάει ?
Αλλά και πως εξηγείται το ότι οι κοσμογονικές αλλαγές και το πρωτοφανές χτύπημα στα δικαιώματα των λαών και των εργαζόμενων στρωμάτων -δικαιώματα για τα οποία χύθηκε πολύ αίμα και μέχρι πριν λίγο καιρό θεωρούνταν αυτονόητα- περνάνε δίχως ιδιαίτερες αντιστάσεις ?
Ας σχολιάσουμε πρώτα την περίπτωση της Ελλάδας:
Η μεταπολεμική εξέλιξη της Ελλάδας ήταν μοναδική και ιδιαίτερη στον ευρωπαϊκό χώρο λόγω του λεγόμενου «εμφυλίου πολέμου». Να κάνουμε μία μικρή παρένθεση λέγοντας ότι για τους κομμουνιστές δεν ισχύει ο όρος εμφύλιος πόλεμος, με την έννοια που του δίνουν οι αστοί (αδελφός πολεμάει αδελφό και άλλα τέτοια ψευτομελοδραματικά και ψευτοσυναισθηματικά). Ο εδώ εμφύλιος πόλεμος ήταν η συνέχεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές γερμανούς πρώτα και τους άγγλους και τους ντόπιους συνεργάτες τους μετέπειτα. Κάθε «εμφύλιος» πόλεμος είναι η πιο βίαιη μορφή, η μορφή της ένοπλης σύρραξης κάθε ταξικού αγώνα, αυτό ήταν και ο ελληνικός εμφύλιος.
Η έκβαση του εμφύλιου καθόρισε και την κοινωνική και οικονομική εξέλιξη της χωρας. Έτσι, το πιο παραγωγικό και μορφωμένο κομμάτι του ενεργού δυναμικού της χώρας, τα καλύτερα παιδιά, λόγω του ότι ήταν στο στρατόπεδο των ηττημένων αποκλείστηκαν από την κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας, την οποία διαχειρίστηκαν οι πιο ανίκανοι και άθλιοι, οι συνεργάτες των κατακτητών, οι μαυραγορίτες και τα μετέπειτα τσιράκια των άγγλων και των αμερικάνων. Ας κάνουμε μία άλλη παρένθεση εδώ και ας πούμε ότι αυτός ήταν και ο λόγος που δεν απαιτήθηκαν ποτέ από το ελληνικό κράτος οι τεράστιες οφειλόμενες πολεμικές αποζημιώσεις από το γερμανικό κράτος, σε αντίθεση με άλλες χώρες με λιγότερες καταστροφές που απαίτησαν και αποζημιώθηκαν. Ήταν δυνατό, ο Καραμανλής, ο φίλος του Μαξ Μέρτεν να ζητήσει αποζημιώσεις ? Όταν ψευτοπροσπάθησε κάτι τέτοιο, η απάντηση του γερμανικου κράτους ήρθε άμεσα μέσω του περιοδικού Spiegel. Όποιος γνωρίζει ιστορία ας ανατρέξει.
Αυτό το μεγάλο κομμάτι λοιπόν του λαού που για τριάντα και πλέον χρόνια ήταν αποκλεισμένο από την οικονομική ζωή του τόπου, έπρεπε βέβαια να εκφραστεί και κατά κάποιο τρόπο να δικαιωθεί. Αυτό εξέφρασε ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1981. Δεν ήταν όπως λένε κάποιοι γηραιότεροι ότι ο Ανδρέας έδιωξε το φόβο του χωροφύλακα, του αστυφύλακα και άλλα τέτοια γραφικά. Ήταν ότι ο Παπανδρέου εξέφρασε, έβγαλε από την αφάνεια, δικαίωσε κατά κάποιο τρόπο αυτά τα ευρεία στρώματα, τα για δεκαετίες αποκλεισμένα. Πως τα εξέφρασε όμως ? Δίνοντας τους δικαίωμα συμμετοχής στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου. Ποιος ήταν ο ευκολότερος, πιο ανέξοδος και ανώδυνος τρόπος για αυτό ? Ανοίγοντας διάπλατα τις πόρτες του δημοσίου. Αυτό ουσιαστικά έκανε ο Παπανδρέου. Όλα τα άλλα, ολίγον γλαφυρά, περί εθνικής αντίστασης κλπ. κλπ. είναι δευτερεύοντα. Το ουσιαστικό είναι αυτό. Η μαζική και εύκολη πρόσβαση στον δημόσιο τομέα όλου αυτού του κόσμου που μέχρι τότε ήταν αποκλεισμένος. Έτσι όμως υπογράφηκε και η οικονομική καταδίκη της χώρας. Μία χώρα που την δεκαετία του '80 για διάφορους λόγους αποβιομηχανοποιείται, εξαρθρώνεται ο παραγωγικός της ιστός και ταυτόχρονα δέχεται την μαζική εισροή κόσμου στο δημόσιο πως θα ανταπεξέλθει οικονομικά ? Μόνο με δάνεια και με τα χρήματα της Ε.Ε. Παραγόμενος πλούτος μηδέν. Το φινάλε αυτού του έργου το βλέπουμε τώρα.
Το τεράστιο χρέος, δυσανάλογο για τα δεδομένα της χώρας, δημιουργήθηκε λοιπόν από τρεις κύριους παράγοντες: Από την εξάρθρωση του παραγωγικού της ιστού, από την υπέρμετρη διόγκωση του δημόσιου (μη παραγωγικού, γραφειοκρατικού) τομέα και βέβαια από την διασπάθιση τεράστιων ποσών από ιδιώτες αλλά και από το πολιτικό προσωπικό της χώρας. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο δανεικός πλούτος, γιατί η χώρα από τη δεκαετία του '80 με δανεικά ζει, δεν φαγώθηκε μόνο από κλέφτες αλλά διανεμήθηκε και σε ένα μεγάλο κομμάτι του λαού: Δημόσιοι υπάλληλοι, εργολάβοι, υπεργολάβοι, κατασκευαστές δημοσίων έργων και όλοι οι γύρω παρατρεχάμενοι, μηχανικοί, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι καρπώθηκαν μεγάλο μέρος του δανεικού πλούτου. Όλοι αυτοί είναι ένα μεγάλο τμήμα του λαού της χώρας και καρπώθηκαν πλούτο. Δανεικό μεν αλλά πλούτο.
Μπορεί να πει εδώ κάποιος: Αυτός δεν είναι όμως ο σκοπός κάθε κράτους ? Να διανέμει τον πλούτο του σε όσο το δυνατόν ευρύτερα στρώματα των πολιτών ?
Όχι έτσι απαντάω, όχι με αυτό τον τρόπο, όχι με δανεικά χρήματα. Σκοπός κάθε χώρας είναι να παράγει πραγματικό πλούτο και μετά να τον διανέμει, όχι να μοιράζει δανεικά. Δηλαδή κακώς έκανε ο Παπανδρέου που έβαλε τόσο κόσμο στο δημόσιο, που έδωσε σύνταξη στην αγρότισσα, στους αγωνιστές της αντίστασης, που, που, που ...... Ναι, κακώς έκανε. Αυτά, ή μάλλον και αυτά καλούμαστε να πληρώσουμε όλοι τώρα.
Αυτό που έγινε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 συμπίπτει χρονικά με την παγκόσμια στροφή στην οικονομία, η οποία έγινε γύρω στα μέσα του ΄70 με αρχές του ΄80. Μέχρι τότε οι ανεπτυγμένες και αναπτυσόμενες χώρες γενικά είχαν γερές οικονομίες, ανάπτυξη, ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και χαμηλό δημόσιο χρέος. Τι έγινε τότε και όλες οι χώρες βρίσκονται σήμερα ελλειματικές και καταχρεωμένες ? Που χρωστάμε όλοι ? Μήπως τελικά έχουν δίκιο οι οπαδοί του άκρατου φιλελευθερισμού λέγοντας ότι αιτία για τις ελλειματικές οικονομίες είναι οι κοινωνικές παροχές των κρατών, ότι τα κράτη δεν άντεξαν να συντηρούν ένα οποιοδήποτε κοινωνικό μοντέλο για τους πολίτες και συνεπώς πρέπει όλα να ιδιωτικοποιηθούν ?
Η απάντηση είναι είναι ότι εκείνο το διάστημα έγινε το πέρασμα της πρωτοκαθεδρίας, της ηγεσίας της παγκόσμιας άρχουσας τάξης από το βιομηχανικό κεφάλαιο στο τραπεζιτικό κεφάλαιο. Αυτό τα απαντάει όλα.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 την οικουμένη την κυβερνάει το τραπεζιτικό κεφάλαιο. Το βιομηχανικό κεφάλαιο εμπεριέχει από τη φύση του κάποιο προοδευτικό στοιχείο. Ακριβώς επειδή είναι βιομηχανικό, οφείλει την ισχύ του και τον πλούτο του στην παραγωγή πραγματικού πλούτου, πραγματικών αγαθών. Αυτό έχει τη δυναμική του και δημιουργεί και όρους ανάπτυξης. Το τραπεζιτικό κεφάλαιο από την άλλη είναι από τη φύση του ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΟ ! Δεν το ενδιαφέρει να παράγει ΤΙΠΟΤΕ. Τον πλούτο του τον οφείλει στη διαχείριση του πλούτου κάποιων άλλων. Τα προϊόντα του είναι ομόλογα, μετοχές, τόκοι και χρεολύσια, δηλαδή μία φούσκα. Το τραπεζιτικό κεφάλαιο δεν παράγει πραγματικό πλούτο, παράγει μία φούσκα. Από τη στιγμή που τα κράτη, μέσω της άρχουσας τάξης, παραχωρήσανε την διαχείριση των οικονομικών τους στο τραπεζιτικό κεφάλαιο, γίνανε ελλειματικά και με τεράστια χρέη. Αυτό ακριβώς θέλει το τραπεζιτικό κεφάλαιο. Υποτελείς, συνεχώς χρεωμένους, που ζούνε με τα λεφτά που τους δανείζει και που δουλεύουνε μόνο για να ξεπληρώνουνε τα δανεικά και τους τόκους. Αυτή είναι και η μορφή της σύγχρονης δουλείας. Δεν δουλεύουμε για να παράγουμε και να καρπωνόμαστε πλούτο και αγαθά, δουλεύουμε για να ξοφλάμε τόκους σε δάνεια και κάρτες, πιασμένοι μόνιμα στη μέγγενη των δανειστών μας. Ας δούμε για παράδειγμα τα λεφτά των ασφαλιστικών ταμείων στη χώρα μας. Που πήγαν τα λεφτά ? Τα λεφτά παίχτηκαν σε δομημένα ομόλογα και χάθηκαν. Πάλι το τραπεζιτικό κεφάλαιο κέρδισε. Και βγαίνουν τώρα όλοι και λένε τα ταμεία είναι άδεια, δεν έχουν σάλιο. Κάποτε όμως είχαν. Και οι χώρες έτσι είναι, τώρα δεν έχουν λεφτά, κάποτε όμως είχαν.
Ότι η σημερινή κατάσταση παγκοσμίως οφείλεται στην ηγεμονική θέση του τραπεζιτικού κεφαλαίου είναι μία πλευρά της πραγματικότητας. Επειδή όμως όλα τα κοινωνικά φαινόμενα είναι πολύπλοκα, εξαρτώμενα από ένα πλήθος παραγόντων, που αλληλεπιδρούν και συσχετίζονται μεταξυ τους, ας δούμε μία άλλη κύρια πλευρά που έχει καθορίσει τις εξελίξεις παγκόσμια. Αυτή η πλευρά είναι με λίγες λεξεις η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ, ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ, ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ.
Γιατί ο κόσμος, οι λαοί, η εργατική τάξη δεν απαντάνε όπως πρέπει σε αυτή την πρωτοφανέρωτη επίθεση του κεφαλαίου ? Κάποιες απαντήσεις που δίνονται (και για την περίπτωση της χώρας) είναι ότι ο κόσμος έχει πειστεί για την αναγκαιότητα των μέτρων (!), ότι έχει υποστεί μεγάλη πλύση εγκεφάλου από τα ΜΜΕ, ότι έχει απαξιωθεί πλήρως το πολιτικό προσωπικό και αυτό ο κόσμος το εκφράζει με την αποστασιοποίησή και την αδράνειά του, κ.α. Ένα μικρό μέρος της αλήθειας βρίσκεται βέβαια και σε αυτές τις απαντήσεις. Αλλά το βασικό είναι η στρατηγική ήττα του κομμουνιστικού κινήματος. Το κομμουνιστικό, επαναστατικό κίνημα υπήρξε το όπλο της εργασίας απέναντι στο κεφάλαιο. Όταν αυτό το όπλο αχρηστεύεται, απαξιώνεται, ηττάται, οι λαοί αφοπλίζονται και απλώς παρακολουθούνε. Όταν απαξιώνεται το όραμα, ο στρατηγικός στόχος, η εργατική τάξη δεν είναι διατεθειμένη να ακολουθήσει. Να ακολουθήσει ποιον και για τι ? Η σημερινή κατάσταση του κινήματος, τελικό στάδιο της οποίας υπήρξε η κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού, ήταν μία μακροχρόνια πορεία και οριοθετήθηκε στις αρχες της δεκαετίες του ΄50. Ο κομμουνισμός παγκόσμια τότε βρέθηκε σε ένα σταυροδρόμι, έπρεπε να ακολουθήσει έναν δρόμο. Επέλεξε και ακολούθησε το δρόμο της συνδιαλλαγής και συνύπαρξης με τον καπιταλισμό, τη λεγόμενη ειρηνική συνύπαρξη, την οποία έχουν πληρώσει από τότε με το αίμα τους εκατομμύρια λαών. Σιγά-σιγά οι ηγεσίες των κομμάτων, του συνδικαλισμού και των κινημάτων ξεπουλήθηκαν στην αστική τάξη και στην καλύτερη περίπτωση κατρακύλυσαν στη σοσιαλδημοκρατία. Η επίσημη αυλαία έπεσε με την κατάρρευση του υπαρκτού. Αυτό στα μάτια των μαζών των λαών και της εργατικής τάξης που δεν έχουν την πείρα, τα εφόδια και τη διάθεση να το ψάχνουν βαθύτερα, σήμαινε και την αποτυχία αυτού του συστήματος. Επομένως για τι να παλέψουν τώρα ? Για ποιο στόχο και ποιο όραμα ? Το αποτυχημένο ?
Μέσα στο πρόβλημα θα βρεθεί και η απάντηση, η οποία είναι η αργή, βασανιστική, επίπονη ανασύνθεση και ανασυγκρότηση (θεωρητικά και πρακτικά) του επαναστατικού, κομμουνιστικού κινήματος, μέσα από πορείες και δρόμους διάφορους και διαφορετικούς για κάθε περίπτωση και για κάθε τόπο. Αυτό είναι όμως ένα άλλο θέμα, ή μάλλον ΤΟ ΘΕΜΑ, για το οποίο δεν υπάρχουν έτοιμες και εκ των προτέρων απαντήσεις. Θα απαντιέται σιγά-σιγά μέσα στη διαδρομή του και μέσα στην πράξη του. Στο κείμενο αυτό απλώς ορίστηκαν δύο κύριες αιτίες για την παγκόσμια κατάσταση. Η κατάσταση είναι άσχημη, ίσως περισσότερο από όσο φαίνεται ή από όσο υποψιαζόμαστε. Θα έρθουν, σύντομα κιόλας, εποχές πολύ δυσκολότερες από τη σημερινή, ίσως κι ένας παγκόσμιος πόλεμος. Ας καταθέσει ο καθένας τις απόψεις του, τις προτάσεις του, όλα είναι πολύτιμα, όλα είναι χρήσιμα, δεν περισσεύει κανένας.
14-8-2010