Προσπαθούσα αυτές τις μέρες να γράψω ένα κείμενο σχετικό με την κατάσταση που προβλέπεται στην λεγόμενη μετά ΣΥΡΙΖΑ εποχή, αρχίζοντας από την άποψη πως μετά το δημοψήφισμα δεν βρισκόμαστε στο τέλος του ΣΥΡΙΖΑ αλλά στην τελευταία φάση του "ελληνικού πειράματος" το οποίο θα συνεχίσει να έχει τον ΣΥΡΙΖΑ σαν κορμό.
Η τηλεμαχία της Τετάρτης, 09-09-2015 επιβεβαίωσε την άποψη αυτή, κυρίως όμως εξέθεσε πολύ πιο καθαρά, από όσο μπορώ εγώ να εκθέσω, το θεωρητικό κομμάτι της πολιτικής κατάστασης που έχει ήδη δημιουργηθεί και που οι εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου θα επισημοποιήσουν, χωρίς να αναμένεται βέβαια καμιά ισορροπία "τετραετίας"! Αφήνω λοιπόν κατά μέρος την θεωρητική ανάλυση και θα προσπαθήσω να περιγράψω το θεωρητικό σχήμα της πολιτικής κατάστασης μέσα από την περιγραφή της τηλεμαχίας. Το δύσκολο δεν είναι, βεβαίως, να ερμηνεύσει κανείς θεωρητικά την κατάσταση του πολιτικού συστήματος αλλά την σχέση της θεσμικής κοινωνίας (που εκφράζεται με το πολιτικό σύστημα) με την πραγματική κοινωνία: η ερμηνεία όμως του συστήματος είναι απαραίτητη
Αν θέλει κανείς να περιγράψει την κατάσταση με πολύ λίγα λόγια, δεν έχει παρά να προσθέσει μερικές λέξεις στον τίτλο αυτού του σημειώματος:
Η τηλεμαχία ούτως ή άλλως είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας. Μέσω αυτού του εργαλείου οι πολιτικοί αρχηγοί υποτίθεται πως θα επικοινωνούσαν με τους ψηφοφόρους προσπαθώντας να τους πείσουν (ή και να τους ξεγελάσουν) για την ικανότητά τους να ανταποκριθούν καλύτερα (με την πολιτική και την οργάνωση που εκπροσωπούν) στα καθήκοντα της διακυβέρνησης της χώρας. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιείται το εργαλείο της επικοινωνίας υποτίθεται πως ορίζεται από τις έννοιες της "χώρας", του "κράτους", της "κοινωνίας", της "διακυβέρνησης" και μερικών ακόμα άλλων όρων.
Η συγκεκριμένη τηλεμαχία ήταν κι αυτή ένα εργαλείο επικοινωνίας. Το πλαίσιο όμως της επικοινωνίας δεν οριζόταν από τις έννοιες που ανέφερα, κι αυτό γιατί κανένας από τους παραπάνω όρους δεν έχει την έννοια που είχε κάποτε, και επομένως το κοινωνικό σύστημα που συγκροτούνταν κάποτε από αυτές τις οντότητες είναι σήμερα ανύπαρκτο. Η κοινή παραδοχή επομένως που αποτελούσε την βάση της τηλεμαχίας ήταν η ανάγκη να εξαπατηθεί η κοινωνία πως το σύστημα μέσα στο οποίο υπάρχει ως ελληνική κοινωνία είναι ένα σύστημα, ο λεγόμενος καπιταλισμός, που στην πραγματικότητα έχει προ πολλού πεθάνει. Επομένως αλλά και εμφανώς η προσπάθεια των "αρχηγών" αναλώθηκε στο διαλέξει η κοινωνία τον ικανότερο στην εξαπάτησή της.
Και εδώ φτάνει κανείς στα δύσκολα της θεωρητικής πολιτικής σκέψης, όταν διαπιστώνει πως η κοινωνία και μάλιστα η ελληνική που αποδεδειγμένα -- από την μακρινή και κοντινή ιστορία της -- είναι πολιτικά ανεπτυγμένη, βρίσκεται εκθύμως πρόθυμη να εξαπατηθεί! Είναι εκ πρώτης όψεως αδιανόητο πως η ελληνική κοινωνία έχει καταπιεί το παραμύθι πως η κρίση που δοκιμάζει σκληρά ολόκληρο τον πλανήτη, οφείλεται, είτε στην ανικανότητα κάποιων προσώπων που "μας έφεραν μέχρι εδώ", είτε στην ικανότητα ενός απρόσωπου "καπιταλισμού" που κρατάει την ανθρωπότητα ακίνητη μέσα στον χρόνο. Τόση ομόθυμη ροπή προς την εξαπάτηση εκ μέρους των επιτελών του εξουσιαστικού συστήματος και τόση μαζική αφέλεια από τους ανθρώπους της βάσης μιας κοινωνίας σαν την ελληνική ξεπερνάει τα όρια μιας συγκυριακής κατάστασης και γίνεται ιστορικό φαινόμενο: το πολιτικό σύστημα έχει ιστορικά βάσιμους λόγους να εξαπατά και η κοινωνία έχει ιστορικά βάσιμους λόγους να αποζητά την εξαπάτηση.
Η γενική εξήγηση αυτού του μεγάλου ιστορικού φαινομένου έχει δύο εκφράσεις:
α) Στο υποκειμενικό επίπεδο, η χρεοκοπία του ψεύδους και η αντικατάσταση του με την αλήθεια, σε κάθε ζήτημα που κυριαρχεί το ψεύδος αλλά "καραδοκεί" η αλήθεια να πάρει την θέση του, αν γίνει άτακτα, θα πάρει τις διαστάσεις μιας παγκόσμιας συνειδησιακής χιονοστιβάδας που όταν ισορροπήσει, αντί να έχει εξοπλίσει την παγκόσμια κοινωνία με μια οικουμενική συνείδηση, όπως είναι το ζητούμενο, θα έχει θάψει εντελώς τις κοινωνικές συνειδήσεις σε όλον τον κόσμο.
β) Στο υλικό επίπεδο, η ίδια αντικατάσταση του ψεύδους με την αλήθεια, αν γίνει μονομιάς, δεν θα είναι μια σχεδιασμένη αχρήστευση των πιο επικίνδυνων παραγωγικών μηχανισμών και των εν γένει υλικών συστημάτων και η σταδιακή τους αντικατάσταση από άλλους χρήσιμους μηχανισμούς και συστήματα αλλά ένα μπλακάουτ παγκόσμιας έκτασης που θα έχει τις ίδιες συνέπειες με μια ολοσχερή πυρηνική καταστροφή.
Η αιτία αυτών των πραγματικά τρομερών κινδύνων είναι πως η ανθρωπότητα διένυσε χωρίς να το έχει καταλάβει την απόσταση μιας τεράστιας κοινωνικής αλλαγής, πράγμα που είναι λογικό γιατί αν το είχε καταλάβει δεν θα είχε διανύσει αυτή την απόσταση. Με άλλα λόγια η ανθρωπότητα έχει φτάσει, όχι απλώς στα πρόθυρα αλλά ίσως και στον κύριο χώρο, της επόμενης, μετά την πατριαρχική, κοινωνίας χωρίς να ξέρει πως μπορεί να ζήσει σ' αυτόν τον αφάνταστο χώρο. Και όταν λέω χωρίς να ξέρει, δεν εννοώ χωρίς να έχει τις γνώσεις αλλά χωρίς να έχει το ψυχολογικό υπόβαθρο που απαιτούν οι γνώσεις που (μάλλον) έχει για να λειτουργήσουν σ' αυτό τον χώρο.
Τελικά, θα πρέπει να πω ότι η καλλιεργεια αυταπατών και μύθων είναι απαραίτητη όταν δεν μπορεί να υπαρξει πολιτική σχεδίαση και δεν είναι καθόλου περίεργο πως είναι η ελληνική κοινωνία που έχει αναπτύξει μια τέτοια παραγωγή και ζήτηση σύγχρονων μύθων, εντελώς ανάλογη όμως με την παραγωγή και την ζήτηση αέρα κοπανιστού από τις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης.
Για τους αριστερούς της κοινωνικής βάσης η ανάπτυξη ερμηνειών των σύγχρονων ιστορικοκοινωνικών φαινομένων με βάση αυτή την γενική ερμηνεία που εξέθεσα εδώ ή πάντως μιας ερμηνείας που να πηγάζει από το γεγονός της επαναστατικής κοινωνικής αλλαγής ανάγεται σε καθήκον. Από την παραδοχή της ιστορικής αναγκαιότητας και της αναπόφευκτης επαναστατικής αλλαγής και εν όψει της επισημοποίησης των μηχανισμών εξαπάτησης με τις επόμενες εκλογές, πηγάζουν αναρίθμητα ερωτήματα που είναι απαραίτητο να απαντηθούν.
Ας αρχίσουμε να τα απαντούμε.