Ο θρησκευτικός λόγος και τα δρώμενα του Πάσχα έχουν πολύ μεγαλύτερο βάθος από αυτό που απαιτεί η τελετουργία που υπηρετούν. Γι αυτό και οι άνθρωποι της κοινωνικής βάσης συνδέσανε την ιστορική διαδικασία της επαναστατικής αλλαγής με τους συμβολισμούς των παθών, του θανάτου και της ανάστασης. Σήμερα που η φιλοσοφία έχει ξεπέσει στην «κεφαλαιοποίηση» της ακαδημαϊκής αγοράς, νομίζω πως είναι χρήσιμες μερικές σκέψεις πάνω στις φιλοσοφικές έννοιες που σχετίζονται με το Πάσχα.

Βεβαίως, η βασική έννοια του Πάσχα είναι η «ανάσταση εκ νεκρών». Με την λογική του εκκλησιαστικού θεσμικού πλαισίου, η ανάσταση προβάλλεται σαν ένα μεταφυσικό «θαύμα» για να υπογραμμίσει την θεϊκή παντοδυναμία και κατ' ακολουθία την ισχύ της «ελέω θεού» εξουσίας. Με την λογική όμως που αναδύεται σε εποχές αλλαγής όπως η σημερινή, η έννοια της ανάστασης συμβολίζει την υπερίσχυση της ζωντανής κοινωνίας απέναντι στον θάνατο του κοινωνικού συστήματος.

Η χριστιανική φιλοσοφία αναπτύχθηκε σε μια εποχή μεγάλης κοινωνικής αλλαγής. Όποιος δεν δεσμεύεται από την θέση του στο σημερινό σύστημα ανάλογης αυτοκρατορικής εξουσίας συνειδητοποιεί πως, και σήμερα, όσα «πάθη» κι αν μεσολαβήσουν, η αναγέννηση της κοινωνίας, ο θρίαμβος της ζώσας κοινωνίας ενάντια στην νεκρή «νομιμότητα» είναι αναπότρεπτη. Αλλά αυτή η αλήθεια δεν μπορεί να λάμψει χωρίς την επίσης αναπότρεπτη δράση της προδοσίας που συμβολίζει ο Ιούδας και χωρίς το κλίμα της αμφιβολίας που συμβολίζει ο Θωμάς.

Ευτυχώς δεν χρειάζεται σήμερα να κατονομαστούν συγκεκριμένα πρόσωπα σαν «προδότες» της κοινωνικής επανάστασης. Η οπορτουνιστική προδοσία του «μαθητή» είναι μια τελετουργία διάχυτη σε ολόκληρη την κοινωνία. Μετά τις εκλογές αναμένεται η μετάνοια, η επιστροφή των αργυρίων και ίσως η συμβολική αυτοχειρία του συμβολικού Ιούδα.

Η μεγάλη δυσκολία της εποχής είναι η επίσης διάχυτη απιστία του Θωμά. Η κοινωνική ανάσταση δεν συνοδεύεται πια με θεϊκές λάμψεις και με ανοίγματα των ουρανών και ο «τύπος των ήλων» έχει προσγειωθεί οριστικά στην απτή καθημερινή πραγματικότητα.