Υπαρκτή Αριστερά | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1635
Για την 2η συνάντηση του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Σάββ, 24 Δεκ 2011

Το Σάββατο 17 και την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011 έγινε η αναμενόμενη με ενδιαφέρον 2η Συνάντηση του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής. Στο site του Μετώπου (tometopo.gr) προηγήθηκε ένας προβληματισμός και ακολούθησε ένας απολογισμός, με την λογική της Αριστεράς των επιτελείων. Θα ήταν νομίζω χρήσιμο να αντιμετωπιστεί το συμβάν και με την λογική της Αριστεράς της κοινωνικής βάσης.

Η συνάντηση ήταν ένα πολιτικό παιχνίδι στο πλαίσιο του συστήματος: κάποιοι έπαιξαν καλά, άλλοι έπαιξαν απαίσια και με πάμπολλα φάουλ. Αυτό όμως που έχει σημασία, είναι σε ποιό γήπεδο παίχτηκε το παιχνίδι, ποιο ήταν το διακύβευμά του και ποια η λογική του.

Με την λογική των επιτελείων το ζητούμενο της συνάντησης, παρά το γεγονός ότι καθορίστηκε από μια ρήξη, δεν ήταν η αντιπαράθεση αλλά η περιβόητη "ενότητα της Αριστεράς", την οποία ο κάθε "παράγων", συλλογικός ή ατομικός, υποτίθεται ότι προσπαθεί να υπηρετήσει προβάλλοντας την άποψή του για μια "αξιόπιστη" πολιτική, την οποία αν υιοθετήσει η Αριστερά θα καταφέρει να συγκεντρώσει το "λαό" και να τον "καθοδηγήσει" στην "διέξοδο" από την κρίση.

Στην πραγματικότητα όμως η συνάντηση ήταν ένας ακόμα αγώνας για την ηγεσία, δηλαδή για την εξουσία, ανάμεσα στους επιτελείς της ΚΟΕ που επιχειρούν ένα ηγεμονικό ιδεολογικό καπέλωμα του Μετώπου και στους επιτελείς που θέλουν να παραμείνει το Μέτωπο στον πατριωτικό πολιτικό ρομαντισμό που αντιπροσωπεύει ο Αλέκος Αλαβάνος.

Η συνάντηση ωστόσο δεν ήταν παρά ένας ακόμα "φιλικός" αγώνας προετοιμασίας, ανάμεσα στα επιτελεία, ενόψει του πραγματικού πολιτικού πρωταθλήματος που έχει ήδη αρχίσει στην κοινωνική βάση ανάμεσα στις πραγματικές πολιτικές δυνάμεις.

Με μια λογική Αριστεράς της κοινωνικής βάσης επομένως ο απολογισμός της συνάντησης δεν μπορεί παρά να αφορά την επίδραση του πραγματικού πολιτικού παιχνιδιού που παίζεται στην κοινωνική βάση, πάνω στο παιχνίδι των εξουσιαστικών επιτελείων, που παίχτηκε στην συνάντηση του Μετώπου.

Με την λογική αυτή, στους εννέα περίπου μήνες (αρχές του Απρίλη - μέσα του Δεκέμβρη) από την πρώτη συνάντηση, το Μέτωπο έκανε ένα πολύ σοβαρό βήμα. Το πρωτοφανές ξέσπασμα ενός φασιστικού ριζοσπαστισμού στην κορυφή και το πρωτοφανές ξέσπασμα ενός επίμονου αυθορμητισμού στην βάση υποχρέωσαν τους επιτελείς του ΜΑΑ, σε μια αλλαγή, όχι βεβαίως του πολιτικού προσανατολισμού τους αλλά οπωσδήποτε της ρητορικής τους.

Βεβαίως, οι επιτελείς επιμένουν να παρακάμπτουν το επιτακτικό ερώτημα της επικείμενης κοινωνικής αλλαγής που εκφράζει η κρίση του εξουσιαστικού συστήματος. Η απάντηση βρίσκεται έξω από τα όρια της εξουσιαστικής τους υπόστασης και αυτοί στην μεγίστη πλειοψηφία τους δεν μπορούν να ξεκολλήσουν από αυτή την υπόσταση. Ωστόσο, οι επιτελείς που συμμετέχουν στο Μέτωπο οι οποίοι στην πρώτη συνάντηση κατάφεραν να είναι κωφάλαλοι στο ερώτημα της κοινωνικής αλλαγής, στην δεύτερη συνάντηση αναγκάστηκαν να περιορίσουν την πάθησή τους σε μια βαριά βαρηκοΐα.

Η μερική θεραπεία της ακοής των επιτελών μεταφέρει τον εξουσιαστικό ανταγωνισμό τους σε άλλο επίπεδο. Οι επιτελείς της ΚΟΕ δεν διεκδικούν πλέον την αυθεντία στην κατασκευή της "ενότητας" αλλά την αυθεντία στην κατασκευή της "ιδεολογίας" και οι λοιποί επιτελείς του Μετώπου, διστακτικά και με δυσφορία, αναγκάζονται να ακολουθήσουν τους κορυφαίους της ΚΟΕ, σ' αυτή την μετατόπιση.

Η μετατόπιση αυτή είναι που προκάλεσε την ρήξη και η ρήξη είναι που κατέστησε αναγκαία την συνάντηση. Κι όμως η συνάντηση ούτε οριστικοποίησε την ρήξη, ούτε την αποσόβησε αλλά απλά την ανέβαλε. Οι διαφορές συγκαλύφθηκαν, με μια "διπλωματική" ρητορική. Ο ιδεολογικός προβληματισμός ακυρώθηκε και η συνάντηση τελείωσε με μια ακόμα αναβολή της ουσιαστικής πολιτικής συζήτησης.

Σε γενικές γραμμές η συνάντηση άρχισε ουσιαστικά με την (μαοϊκή) παρέμβαση του Ρούντι Ρινάλντι και τελείωσε με το (πατριωτικό) κλείσιμο του Αλέκου Αλαβάνου. Αλλά αντί οι δύο ομιλίες να αντιπαρατεθούν και ενδεχομένως να συγκρουστούν, παρεμβλήθηκε μια πασαρέλα "προσκεκλημένων" αυθεντιών που αποτέλεσε ένα παχύ μονωτικό στρώμα ανάμεσα στις δύο απόψεις και "απέτρεψε" την αντιπαράθεση.

Πρέπει να πούμε παρεμπιπτόντως ότι σ' αυτή την πασαρέλα τα βαρέως "ακαδημαϊκά" μοντέλα ήταν τα πιο ανιαρά, τα βαρέως "κομμουνιστικά" μοντέλα ήταν τα πιο εκνευριστικά και (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) τα υπόλοιπα μοντέλα πουλούσαν μικροπολιτικά αξεσουάρ που μπορούν να φορεθούν με κάθε πολιτικό μοντέλο και σε όλες τις εποχές.

Δεν θέλω εδώ να μπω σε λεπτομέρειες. Θα πω μόνο ότι τόσο ο λόγος του Ρινάλντι, όσο και αυτός του Αλαβάνου προκαλούν μεν άκρως διαφορετικά αισθήματα αλλά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο στην αντιπαράθεσή τους όσο και ο καθένας ξεχωριστά. Θα πρέπει να τους εξετάσουμε αναλυτικά γιατί εκφράζουν με εξαιρετική σαφήνεια την αντίθεση που κινεί την κοινωνία και την Αριστερά τόσο στην ευκρίνειά της όσο και στην σύγχυσή της.

Σε ότι αφορά τον τελικό απολογισμό της συνάντησης, το βασικό του στοιχείο είναι η μετατόπιση στην  οποία αναφέρθηκα αλλά με βάση αυτήν ο απολογισμός είναι διαφορετικός για κάθε εμπλεκόμενη πλευρά:

Για τους επιτελείς της ΚΟΕ η "νέα" επιχείρηση για την κατάκτηση της "ηγεμονίας" επειδή ακριβώς είναι εξαιρετικά επίκαιρη τους φέρνει σε μια ακόμα πιο προβληματική θέση. Ούτε στο Μέτωπο έχουν τα "μούτρα" πια να σταθούν ούτε σε άλλα "μέτωπα" θα τους στρώσουν το χαλί. Το κυριότερο όμως είναι ότι η πίστωση τους με ανοχή από την "κομματική" βάση φαίνεται να τελειώνει.

Για την πλευρά του "παναριστερού" πατριωτισμού που εκφράζει ο Αλέκος Αλαβάνος, η συνάντηση ανέδειξε τα δύο μεγάλα προβλήματά της: Αφ ενός ο πατριωτισμός κάθε άλλο παρά ενδιαφέρει την μεγάλη πλειοψηφία των επιτελών στους οποίους απευθύνεται και αφ ετέρου ένας πατριωτισμός χωρίς θεωρητική-ιδεολογική βάση ή με αυτήν που προσπαθεί να πλασάρει ο Ρινάλντι είναι προορισμένος να αποτύχει.

Για το Μέτωπο σαν πολιτική συγκρότηση κυριαρχούμενη από τα επιτελεία ο απολογισμός της συνάντησης είναι πολύ φτωχός: Σε ότι αφορά την "ενότητα" η ρήξη δεν αποτράπηκε. Σε ότι αφορά το "μέγεθος", το Μέτωπο δεν αύξησε την επιρροή του. Σε ότι αφορά τον "διάλογο", αυτός δεν έχει καμιά τύχη όσο το θέμα του είναι η ενότητα. Και άλλωστε ούτε τα μπαγιάτικα δολώματα των "προσκεκλημένων" κατάφεραν να αγκιστρώσουν κανένα ψάρι.

Για την Αριστερά της κοινωνικής βάσης, ο απολογισμός της συνάντησης δεν είναι ούτε φτωχός ούτε πλούσιος, δεν αφορά ούτε μεγέθη ούτε επιρροές αλλά την μορφή και το περιεχόμενο του παραγόμενου πολιτικού λόγου και είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικός.

Η παρατήρηση της συνάντησης, με την λογική της κοινωνικής βάσης, οδηγεί σε δύο βασικές διαπιστώσεις:

Πρώτη διαπίστωση: επιβεβαιώθηκε η άποψη ότι οι εξελίξεις στις τρείς κορυφές του εξουσιαστικού συστήματος (παγκόσμια, τοπική, αριστερή) καθορίζονται σχεδόν αποκλειστικά από τις εξελίξεις στην κοινωνική βάση. Αυτό σημαίνει ότι στην σημερινή φάση της σύγκρουσης, η πλευρά της εξουσίας (εν προκειμένω τα αριστερά επιτελεία) έχουν περάσει σε θέση άμυνας απέναντι στην πλευρά της κοινωνικής βάσης, πράγμα που έχει ιδιαίτερη σημασία για την εξέλιξη της σύγκρουσης.

Δεύτερη διαπίστωση: αποδείχτηκε ότι παρά την εμμονή στον ανταγωνισμό της "ενότητας", οι επιτελείς έχουν αναγκαστεί να περάσουν στον ανταγωνισμό της "ιδεολογίας". Είναι υποχρεωμένοι να ανταγωνίζονται με όρους προβλεπόμενης-προσδοκώμενης κοινωνικής αλλαγής σε μια συζήτηση που -- αντίθετα από την περί ενότητας -- δεν μπορεί να υπάρξει ερήμην της κοινωνικής βάσης.

Το τελικό συμπέρασμα από την συνάντηση, συνυπολογίζοντας όμως και μερικά από τα παρεπόμενα που δεν αναφέρθηκαν εδώ, είναι ότι από εδώ και εμπρός οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν σχεδόν αποκλειστικά από την ωριμότητα των αριστερών της κοινωνικής βάσης.

Το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας, με άλλα λόγια, θα εξαρτηθεί σχεδόν αποκλειστικά από το ενδιαφέρον των αριστερών της κοινωνικής βάσης α) να αποκτήσουν μια κοινή βάση ιδεολογικών αρχών και β) από την ικανότητά τους να παρεμβαίνουν σε κρίσιμα ζητήματα της συζήτησης και να παίρνουν την μπάλα από τα πόδια της αυθεντίας των επιτελείων.

Δεν μιλάω εδώ για μια ευχή για το μέλλον της κοινωνίας αλλά για πρόβλεψη που καλόν είναι να έχουν υπόψη τους τόσο οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης όσο και οι αριστεροί των επιτελείων.