Ιστορικό της Αριστεράς | ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Σάββ, 29 Μαϊου 2004 | hits: 1016
Η πολιτική μας σκηνή μετά τις εκλογές
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Σάββ, 29 Μαϊου 2004

Οι τελευταίες εκλογές θύμισαν περισσότερο κλήρωση παρά εκλογική αναμέτρηση. Η προεκλογική διαδικασία πάντως, χαρακτηρίστηκε από την αντίφαση ανάμεσα στο μέγεθος των πολιτικών ζητημάτων που υπάρχουν στην ημερήσια διάταξη, και στην μικρότητα του πολιτικού λόγου που μετείχε στην συζήτησή τους όταν δεν τα αποσιωπούσε πλήρως. Τα κόμματα ουσιαστικά αναλώθηκαν στην δικαιολόγηση της ανεπάρκειας τους. Ασφαλώς δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Τα προβλήματα αυτά δεν μπορούν να λυθούν, ούτε καν να γίνουν αντιληπτά, χωρίς την συμμετοχή της κοινωνίας. Αλλά είναι η πολιτική ηγεσία όλων των κομμάτων που έχουν ωθήσει την κοινωνία στην αδράνεια. Το πώς έφτασε η σχέση κοινωνίας - πολιτικής από τον κύκλο της αμοιβαίας ανάπτυξης στον φαύλο κύκλο της αμοιβαίας ακύρωσης, είναι ένα σπουδαίο ιστορικό ζήτημα. Οι τελευταίες εκλογές πάντως έδειξαν ότι αυτός ο φαύλος κύκλος δεν μπορεί να πάρει πολλές στροφές ακόμα.

Ήταν γνωστό και αναπότρεπτο, ότι τα δύο κόμματα της εξουσίας θα μάζευαν το 90% της εκλογικής πίττας. Οι ηγέτες της Αριστεράς όμως έκαναν κύριο σύνθημα την καταπολέμηση του δικομματισμού, προσπαθώντας να αποσείσουν τις ευθύνες τους για την εξαφάνιση των αριστερών δυνάμεων και να αποκρύψουν τον δικό τους δικομματισμό. Συνέβαλε εξ άλλου στην "αριθμοποίηση" της πολιτικής ζωής, διασπείροντας την ψευδαίσθηση ότι το πρόβλημα ήταν να πάρει το κόμμα τους πέντε - έξη έδρες παραπάνω στο αστικό κοινοβούλιο! Απέκρυψαν επιμελώς, οι αριστεροί εταίροι της εξουσίας, τον ρόλο της εκφοράς ενός ερμηνευτικού και καθοδηγητικού προς την κοινωνία λόγου, που καθιστά την Αριστερά πραγματική.

Σ αυτές πάντως τις εκλογές, το πραγματικό πολιτικό πλαίσιο που ο πολιτικός λόγος αδυνάτισε να περιγράψει, εγγράφηκε από μόνο του στις μορφές που πήραν οι πολιτικές διαδικασίες και σχηματισμοί. Οι καινοτομίες τις εποχής μας, με τις οποίες θα ασχολιόταν μια Αριστερά που δεν θα ήταν ενσωματωμένη στις δομές της εξουσίας, έχουν ήδη διαμορφώσει την υλική κατάσταση και άρχισαν να χρησιμοποιούνται για την "φυγή προς τα εμπρός" των κλασικών εξουσιαστικών δυνάμεων. Εξαιρετικό παράδειγμα γι αυτή την είσοδο από την πίσω πόρτα της ιστορίας, στο πολιτικό προσκήνιο, ήταν η "συμμετοχική δημοκρατία" του κ. Παπανδρέου που πετάχτηκε απ' τις εξόδους του συμβολικού του laptop.

Το θετικό επομένως των εκλογών ήταν ότι ακυρώθηκε, αφανώς αλλά οριστικά, η επτάβαθμη κλιμάκωση απ' την Άκρα Αριστερά προς την Άκρα Δεξιά και αποκαταστήθηκε, το δίπολο "συντήρηση ή ανατροπή", σαν κριτήριο του πολιτικού προσανατολισμού. Οι επιστροφές, αποκαταστάσεις, επανιδρύσεις κ.λπ. δεν μπορούν σήμερα παρά να έχουν τον χαρακτήρα της κατά Μαρξ "φάρσας". Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η ιστορική σημασία τους δεν είναι σοβαρή. Στο κυβερνητικό επίπεδο, έδωσαν την εκλογική τους μάχη η "ανατροπή" του ΠΑΣΟΚ με την "συντήρηση" της Ν.Δ. και νίκησε θριαμβευτικά η δεύτερη. Στον αριστερό χώρο ο "ταξικός" συντηρητισμός του ΚΚΕ νίκησε στα σημεία την "ριζοσπαστική" ανατροπή του ΣΥΝ. Με άλλα λόγια ο πολιτικός θίασος, μπήκε στην εκλογική περίοδο με το μελοδραματικό προοίμιο της πασοκικής ανατροπής και της αριστερής επανένωσης για να βγει με το κωμικοτραγικό φινάλε ενός θριαμβευτικού συντηρητικού εκλογικού αποτελέσματος.

Είναι πάντως απαράγραπτη ανάγκη, η ανατροπή που συνίσταται στην εκ νέου εμπλοκή της κοινωνίας στην πολιτική. Διαμορφώνεται εν τούτοις μετά τις εκλογές, ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχήμα που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, τόσο από την πλευρά της τραγικής αναντιστοιχίας του - από άποψη περιεχομένου - στην κρισιμότητα των περιστάσεων, όσο και από την πλευρά της κωμικής αντιστοιχίας του - από άποψη μορφής - στις περιστάσεις. Τα σημερινά προβλήματα όπως η λεγόμενη καθημερινότητα, δηλαδή, η ανεργία, το ασφαλιστικό, το οικονομικό, δεν αντιμετωπίζονται με ημίμετρα αλλά ούτε και με μέτρα! Απαιτούν άλλη αντιμετώπιση, που ξεφεύγει από τα όρια των δυνατοτήτων της σημερινής πολιτικής αλλά και από τα όρια της ικανότητας των σημερινών πολιτικών δυνάμεων να αναπτύξουν νέες αντιλήψεις.

Τα ζητήματα εξ άλλου των εξωτερικών σχέσεων, που άλλωστε διαπλέκονται με τις εσωτερικές, δεν λύνονται με την ισορροπία ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ήδη η διεθνής ισορροπία είναι αμφίβολη και νέοι παράγοντες αστάθειας αναπτύσσονται. Δεν είναι μόνο η λεγόμενη ισλαμική τρομοκρατία. Η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία αναπτύσσουν την θέση τους στον διεθνή ανταγωνισμό. Χωρίς πολιτικές ανατροπές επομένως η χώρα μας βαδίζει προς κάποιον συνδυασμό εσωτερικής κατάρρευσης απ' την μια και σύνθλιψης, στην δύνη μιας διεθνούς σύγκρουσης, απ' την άλλη. Το χειρότερο είναι ότι η αριστερά όχι μόνο στην χώρα μας άλλα και παγκοσμίως είναι ενσωματωμένη στο πρόβλημα. Δεν υπάρχει δηλαδή η ικανότητα σε καμιά από τις σχηματοποιημένες δυνάμεις να αντιληφθούν, ούτε καν το ενδεχόμενο μιας σωτήριας ανατροπής. Κι αυτό συμβαίνει όχι μόνο στον πολιτικό αλλά και στον ακαδημαϊκό χώρο καθώς αυτός είναι ακόμα περισσότερο, από τον πολιτικό, ενεργούμενο των δυνάμεων της αγοράς.

Μόνη πηγή αισιοδοξίας επομένως παραμένει το γεγονός ότι η πορεία μιας κοινωνίας δεν καθορίζεται από την διάταξη των πολιτικών δυνάμεων αλλά από την ανάπτυξη των κοινωνικών δυνάμεων. Και ότι η ανάπτυξη αυτή δεν μεθοδεύεται από τις ηγεσίες των ήδη απονεκρωμένων πολιτικά κομματικών μορφωμάτων αλλά προκύπτει από την ανάδυση νέων μορφών υλικών διατάξεων και αφηρημένων σχέσεων. Εν κατακλείδι, οι τελευταίες εκλογές περιέχουν ένα αισιόδοξο μήνυμα. Η ιστορία - αυτό το αόριστο και αόρατο που μπορεί να είναι - ξεφεύγει από την θεοποίηση, την δαιμονοποίηση και την υποτίμηση, που την περιέβαλαν οι πολιτικοί και οι επιστήμονες τους οποίους παρήγε η αγορά και αρχίζει να χαράζεται επάνω στις ίδιες τις κινήσεις τους και στα ίδια τα λόγια τους. Αυτά τα χαράγματα είναι βέβαιο ότι η κοινωνία αργά ή γρήγορα θα καταφέρει να τα διαβάσει.