Κοινωνία | ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Τριτ, 22 Φεβρ 2005 | hits: 1360
Αρσενική εξουσία και θηλυκός έρωτας
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Τριτ, 22 Φεβρ 2005

Φτάνοντας σήμερα στο τέταρτο από αυτά τα άρθρα, που ανακατεύουν την εξουσία με τον έρωτα, είναι ανάγκη να δοθούν απ' τον δράστη τους μερικές εξηγήσεις.
Αν ξεφύγουμε από την καθαρά πολιτική εννοιολογία, η εξουσία και ο έρωτας είναι στοιχεία που βρίσκονται μέσα στην κοινωνία σε τέτοια προχωρημένη διαπλοκή που είναι σχεδόν ακατόρθωτο να μπουν σε τάξη. Γιατί ακόμα και η τάξη που "βάζουμε" πηγάζει από την διαπλοκή, μέσα μας ή επάνω μας, του έρωτα με την εξουσία.

Ας μην περιμένει επομένως ο αναγνώστης "να μάθει" από αυτές τις σκέψεις. Μερικές νύξεις θα γίνονται πάνω στο θέμα της εξουσίας, από μια πλευρά, πολύ παρεξηγημένη. Αυτήν του έρωτα, που εννοείται εδώ σαν ταύτιση με τον άλλο και με την φύση, προς την εξουσία που εννοείται σαν ανταγωνισμός προς τον άλλο και προς την φύση.

Τα παράδοξα γένη

Η σχέση των φύλων, έχει την ιστορία της ανθρωπότητας. Δεν έχει όμως προσεχθεί ότι ο πόλεμος μεταξύ των δύο φύλων έχει μόνο την ιστορία της πατριαρχίας. Γίνεται βαθμιαία κατανοητό ότι πριν από την πατριαρχία υπήρξε μια κοινωνία χωρίς εξουσία. Αλλά και το όνομα μητροκεντρική, αντί μητριαρχική, που της δόθηκε πρόσφατα, υπαινίσσεται τον "έλεγχο" της καταγωγής, δείχνοντας ότι ακόμα και η γλώσσα δεν έχει λέξεις για να εκφραστεί μια κατάσταση "μη εξουσίας". Ωστόσο και το λεξιλόγιο και η δομή της γλώσσας δείχνουν την καθοριστική συνεξέλιξη των έμφυλων σχέσεων και των εξουσιαστικών σχέσεων.

Η εξουσία αρχίζει σαν πατριαρχία, δηλαδή σαν εξουσία του αφηρημένου άνδρα πάνω σε συγκεκριμένους άντρες και γυναίκες. Κι ωστόσο παραδόξως η εξουσία είναι γένους θηλυκού. Και επίσης παράδοξα ο έρωτας που υπήρχε πριν απ' την εξουσία είναι γένους αρσενικού. Πρόκειται όμως για το ατέλειωτο παιχνίδι του συγκεκριμένο με το αφηρημένου, του πραγματικού με το φανταστικό, του θηλυκού με το αρσενικό. Τόσο η εξουσία όσο και ο έρωτας είναι συμβολισμοί: το πραγματικό είναι η σχέση που συμβολίζουν. Και στις δύο περιπτώσεις το πραγματικό σχηματίστηκε στην θηλυκή φάση, για να συμβολοποιηθεί στην αρσενική φάση της κοινωνίας.

Η πρόοδος "εξουσία"

Δεν μιλάμε πια για πρόοδο αλλά ας θέσουμε ένα αναχρονιστικό ερώτημα: προόδευσε η κοινωνία περνώντας στις εξουσιαστικές σχέσεις; Οι θεολογίες απαντούν κατηγορηματικά όχι! Αντίθετα η συμβολοποίηση (και άρα η γνώση) στην οποία συνίσταται η εξουσία, αποτελούν το προπατορικό αμάρτημα. Έτσι κι αλλιώς η ψευδαίσθηση της κυριαρχίας πάνω στα πράγματα και στους ανθρώπους που αποτελεί η εξουσία, φέρνει δεινά στους ανθρώπους. Αλλά απ' την άλλη μεριά όλη η φύση δουλεύει με ψευδαισθήσεις. Ακόμα και η αίσθηση, αυστηρά νοούμενη είναι ψευδαίσθηση, πολύ περισσότερο το μελλοντικό που δεν θα ερχόταν ποτέ χωρίς ψευδαισθήσεις.

Μπορεί να μην ήταν πρόοδος λοιπόν η εξουσία αλλά ήταν "αναμενόμενη", γι αυτό και κανένας θεός ποτέ δεν την απέτρεψε. Άλλωστε ο ίδιος θεός ως σύμβολο της απόλυτης εξουσίας είναι "δημιούργημα" της εξουσιαστικής κοινωνίας. Απ' την άλλη μεριά η αναγωγή της εξουσίας σε βασικό αμάρτημα, εκφράζει την ενοχή της κοινωνίας για την συμβολοποίηση του πραγματικού. Αποτελεί υπόμνηση της ανάγκης για κατάργηση των συμβολισμών και επιστροφή στο πραγματικό. Η εξουσία είναι θηλυκή για να θυμίζει πως έχει νόημα μόνο όσο είναι παραγωγική. Και αντίθετα ο έρωτας είναι αρσενικός για να θυμίζει ότι έχει νόημα μόνο όταν δεν "παράγει" τίποτα.

Το γυναικείο κίνημα

Βάση της εξουσίας θεωρείται η ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Αλλά αυτή στην ουσία της είναι ιδιοκτησία ανθρώπου από άνθρωπο, και καθορίζει την μορφή όλων των κοινωνικών σχέσεων και μαζί των έμφυλων σχέσεων. Στην φάση της δουλοκτησίας τυπικά η γυναίκα είναι δούλα, στην φάση της φεουδαρχίας είναι δουλοπάροικος, στην φάση του κεφαλαιοκρατίας εργάτης. Απ' την άλλη μεριά όμως ενώ οι πιο καθοριστικές σχέσεις είναι οι παραγωγικές, οι πιο ουσιώδεις είναι οι έμφυλες. Τελικά, σε όλες τις εποχές, κάτω από το τυπικό που επιβλέπεται αυστηρά απ' το νόμο, οι σχέσεις ακολουθούν τον δικό τους δρόμο.

Προκαλούνται μικρές και μεγάλες καταστροφές, προκειμένου να επιβληθεί ο ανταγωνισμός που έχει ανάγκη η εξουσία. Όταν όμως μπαίνει σε κίνδυνο η συνοχή των μικρών ή μεγάλων κοινωνικών συστημάτων, τότε η μη ανταγωνιστική πλευρά των σχέσεων, βρίσκει τρόπο να λειτουργήσει. Μέσα από παράδοξους δρόμους, ακόμα και ανταγωνιστικούς βρίσκονται ισορροπίες ή επέρχονται διαλύσεις που αποκαθιστούν την τελική ισορροπία της κοινωνίας. Στις σχέσεις των φύλων αυτές οι διεργασίες είναι τόσο χαρακτηριστικές που αντιλαμβάνεται κανείς ότι τελικά η αντίθεση δεν είναι ανάμεσα σε πρόσωπα, αλλά ανάμεσα σε ανταγωνιστικές και μη σχέσεις.

Χειραφέτηση της γυναίκας και χειραφέτηση της κοινωνίας

Η αστική εξουσία άνοιξε τους ασκούς του Αίολου αφού στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που προώθησε, τέθηκε για πρώτη φορά το ζήτημα των σχέσεων εξουσίας ανάμεσα στα φύλα. Βεβαίως το ζήτημα τέθηκε σαν διεκδίκηση "ισότητας" και μάλιστα "ισότητας" στην πολιτική εξουσία! Εξατομικεύτηκε και συγχρόνως επεκτάθηκε ένας ακόμα ανταγωνισμός που παρουσιάστηκε σαν κίνημα χειραφέτησης. Απ' την άλλη μεριά το επαναστατικό κίνημα, παρ' όλο που χρωστάει πάρα πολλά στις γυναίκες δεν κατάφερε, προς το παρόν, να εντάξει το κίνημα χειραφέτησης της γυναίκας, στο κίνημα χειραφέτησης της κοινωνίας.

Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί είναι εκ πρώτης όψεως κακή. Απ' την μια μεριά η χρησιμοποίηση του γυναικείου κοινωνικού ρόλου, σαν όπλου, κάνει τις γυναίκες ασυναγώνιστες στον ανταγωνισμό με τους άντρες και οξύνει τον εσωτερικό γυναικείο ανταγωνισμό. Απ' την άλλη μεριά, η κοινωνία είναι απολύτως αδύνατο να χειραφετηθεί χωρίς την συμβολή του γυναικείου ρόλου στον αγώνα για την χειραφέτησή της. Επομένως η εκτροπή του γυναικείου κινήματος και του κινήματος της νεολαίας στον δρόμο του ανταγωνισμού, είναι το βασικό φράγμα στην πορεία της κοινωνίας προς την απελευθέρωσή της.

Αλλά το σπρώξιμο του γυναικείου νεολαιίστικου πληθυσμού και στον ατομικό ανταγωνισμό, που μεθοδεύτηκε απ' την εξουσία, δεν πρόκειται να ωφελήσει την εξουσία. Ο θηλυκός τυφώνας που βγήκε απ' τον ασκό του Αιόλου δεν θα σπρώξει την σάπια βάρκα της, προς το μέλλον, αλλά θα την βουλιάξει.

κείμενο pdf
Δεν υπάρχει !