Πολιτισμός | ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Δευτ, 15 Μαρτ 2004 | hits: 1829
Το λιβάδι που δεν ανθίζει, δακρύζει!
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Δευτ, 15 Μαρτ 2004

Το τελευταίο έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, με τίτλο "το λιβάδι που δακρύζει" ξεκίνησε την καριέρα του μέσα στο αλλοπρόσαλλο κλίμα της προεκλογικής περιόδου. Η πολιτική συγκυρία αδίκησε ένα έργο με υψηλή πολιτική ποιότητα και διφορούμενη ιστορική σημασία. Ας ελπίσουμε ότι, τώρα που πέρασαν αυτές οι, χαμηλής πολιτικής ποιότητας και σαφούς ιστορικής σημασίας, εκλογές, η αδικία θα επανορθωθεί. Η αξία του Αγγελόπουλου σαν τεχνίτη του κινηματογράφου και σαν ποιητή είναι αναμφισβήτητη. Αυτό που επιλέγει να πει, το λέει πολύ καλά. Αν κάτι μπορεί να συζητηθεί είναι η ουσία των επιλογών του και η ικανότητα του να θέσει τους εκφραστικούς του στόχους σε αναλογία με τα διαθέσιμα για τα ελληνικά δεδομένα μέσα.

Ο Αγγελόπουλος θέτει, με τις ταινίες του, το ιστορικό και φιλοσοφικό ζήτημα της ελληνικής κοινωνίας. Μας λέει: αυτή είναι η ιστορική μοίρα της κοινωνίας μας και έτσι η κοινωνία μας την φιλοσοφεί. Την ποιητική προσέγγιση αυτού του θέματος, την περνάει μέσα από την ιστορία και την φιλοσοφία ενός προσώπου, όπως στο προηγούμενο έργο του "η αιωνιότητα και μια μέρα" ή μιας ομάδας, όπως στο "ο θίασος". Στο πρόσφατο έργο του επιχειρεί μια επική προσέγγιση της νεότερης ελληνικής ιστορίας, μέσα απ' την περιπέτεια τριών γενεών μιας συμβολικής οικογένειας, που αρχίζουν με την επανάσταση των μπολσεβίκων στην Οδησσό και φτάνουν μέχρι το τέλος του εμφυλίου στην Ελλάδα.

Η πολιτική ποιότητα της ταινίας έγκειται στην ευστοχία με την οποία έχουν επιλεχθεί οι στιγμές της κοινωνικής ζωής και το ιστορικό τους πλαίσιο. Η ιστορική φάση που τελειώνει με την ήττα στον Γράμμο αρχίζει πράγματι με την επανάσταση του Οκτώβρη. Η μετανάστευση γίνεται προσφυγιά, οι μπόρες απειλούν την ζωή, η φάμπρικα πλακώνει τις παράγκες, ο φασισμός παγώνει τα επαναστατικά σκιρτήματα, η αγωνία του μεροκάματου πνίγει την τέχνη. Αυτές είναι πράγματι οι παραλλαγές πάνω στο θέμα: επανάσταση και ήττα. Αυτό είναι το πρώτο μέρος από την δραματική τριλογία της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Ο Αγγελόπουλος το αφηγήθηκε καλά. Εδώ τελειώνει ο ρόλος του και αρχίζει ο ρόλος του θεατή.

Το λιβάδι που δεν ανθίζει αλλά δακρύζει, είναι στην πλευρά της ελληνικής ιστορίας που είναι ανήλιαγη, σκοτεινή, βροχερή, παγωμένη. Εκεί που η απελπισία σπρώχνει τους ανθρώπους στην επανάσταση και η επανάσταση σπρώχνει τους ανθρώπους στην απελπισία. Αυτή είναι ασφαλώς μια νόμιμη οπτική. Είναι η αριστερή οπτική της εξουσίας. Ωστόσο απ' το '17 μέχρι το '49 όμως βγήκε πολλές φορές ο ήλιος. Στέγνωσαν πολλές φορές τα δάκρυα. Άνθισαν πολλές φορές τα λιβάδια. Στην προσήλια μεριά της ελληνικής ιστορίας είχε γλέντια και χαρές. Είχε λουλούδια και γέλια. Δεν έχει όμως, προς το παρόν, κινηματογραφικές μηχανές και σκηνοθέτες σπόνσορες και βραβεία. Αλλά δεν έχει προς το παρόν μόνο.