Ιστορία | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 3178
Μια σπίθα μπορεί να ανάψει φωτιά σ' όλο τον κάμπο
παρουσίαση από τον Κωστής Παπαϊωάννου
Τετ, 4 Ιουλ 2012

Το κείμενο "μια σπίθα μπορεί να ανάψει φωτιά σε όλο τον κάμπο" είναι μια επιστολή που έγραψε ο Μάο Τσε-τουνγκ τον Ιανουάριο του 1930 προκειμένου (όπως σημειώνει η ειδική επιτροπή για την έκδοση της Εκλογής Έργων του Μάο Τσε-τουνγκ) «να κριτικάρει ορισμένες απαισιόδοξες απόψεις, που υπήρχαν τότε στο κόμμα».

Πράγματι η επιστολή του Μάο Τσε-τουνγκ αρχίζει λέγοντας:

«Ορισμένοι σύντροφοί μας μέσα στο κόμμα δεν κρίνουν με ορθό τρόπο την τρέχουσα κατάσταση και δεν αντιλαμβάνονται σωστά τη γραμμή δράσης που απορρέει από αυτή. Αν και πιστεύουν πως είναι αναπόφευκτη μια επαναστατική πλημμυρίδα, δεν πιστεύουν πως είναι άμεσα επικείμενη.»

Κατά την περίοδο που γράφεται η επιστολή του Μάο, η Κίνα βρίσκεται σε μια μεγάλη επαναστατική αναταραχή με εξεγέρσεις, με ένοπλες συγκρούσεις και με σφαγές. Το Κομμουνιστικό Κόμμα αναπτύσσεται μέσα από μια δύσκολη, αμφίρροπη και παρατεταμένη αντιπαράθεση του Μάο Τσε-τουνγκ με διάφορες οπορτουνιστικές τάσεις που προκαλούν μεγάλες ζημιές στο Κόμμα. Η βοήθεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς δεν είναι αρκετά ισχυρή για να διορθώσει τις καταστάσεις που δημιουργούνται.

Το βασικό ζήτημα του κειμένου είναι θεωρητικό: πώς κρίνεται αν η κατάσταση είναι επαναστατική και ποια μπορεί να είναι η έννοια της φράσης «γρήγορα θα φτάσει μια μεγάλη επαναστατική πλημμυρίδα»;

Σχετικά με το ζήτημα αυτό ο Μάο συνοψίζει την απάντησή του ως εξής:

«Οι μαρξιστές δεν είναι μάντεις. Μπορούν, και πραγματικά αυτό κάνουν, μόνο να δείξουν τη γενική κατεύθυνση των μελλοντικών εξελίξεων και των αλλαγών. Δεν καθορίζουν, και δεν μπορούν να καθορίζουν, την ημέρα και την ώρα μηχανικά. Αλλά όταν λέγω, πως γρήγορα θα φτάσει μια επαναστατική πλημμυρίδα στην Κίνα, δεν μιλώ, και αυτό το τονίζω, για κάτι, που, κατά την έκφραση ορισμένων "μπορεί να έρθει" για κάποια πλάνη, απραγματοποίητη και χωρίς σημασία για την δράση»

Στην έκταση του κειμένου του ο Μάο εξηγεί πώς η εκτίμηση για την επαναστατική πλημμυρίδα προκύπτει από την εξέταση της πολύπλοκης πολιτικής κατάστασης στο βάθος της, στην ουσία της και στην δυναμική της και όχι στην επιφάνειά της, στην εμφάνισή της και στην ακινησία της.

Ο Μάο βλέπει την επανάσταση σαν μια αντικειμενική κοινωνική διαδικασία και βλέπει την δράση του επαναστατικού κόμματος σαν παράγοντα που μπορεί να επιταχύνει την επαναστατική διαδικασία και όχι να την "δημιουργήσει".

Η διαφορά της σκέψης του Μάο από τους οπορτουνιστές συντρόφους του είναι κυρίως επί της γραμμής του κόμματος, δηλαδή επί του πρακτέου από το Κόμμα. Ο Μάο υποστηρίζει ότι ο τρόπος να επιταχύνουν την επαναστατική διαδικασία είναι να εγκαθιδρύσουν με σκληρή δουλειά την κόκκινη πολιτική εξουσία στις αντάρτικες περιοχές που κατέχουν και να την εξαπλώσουν. Υποστηρίζει δηλαδή πως η κάθε μια από αυτές τις περιοχές, μπορεί να γίνει η "σπίθα" που θα ανάψει την φωτιά της επανάστασης σε όλη την εύφλεκτη χώρα του.

Αντίθετα, αυτό που ήθελαν οι αντίπαλοί του ήταν να εξαπλώσουν την πολιτική επιρροή του κόμματος, επιπόλαια με την δράση μετακινούμενων σωμάτων των ανταρτών σε όλη την χώρα, και όταν κατάφερναν να κερδίσουν σε κάποιο βαθμό τις μάζες να υποκινήσουν μια πανεθνική επανάσταση και να πάρουν την εξουσία. Η επιδίωξη αυτή φαίνεται αισιόδοξη αλλά στην πραγματικότητα προδίδει την άγνοια ή ακόμα χειρότερα την αγνόηση για την ουσία του επαναστατικού φαινομένου.

* * * * * *

Το κείμενο του Μάο Τσε-τουνγκ, είναι γραμμένο πριν 82 χρόνια. Είναι ωστόσο εξαιρετικά χρήσιμο για την κατανόηση της σημερινής πολιτικής πραγματικότητας και μάλιστα ιδιαίτερα της ελληνικής κοινωνίας, παρά τις προφανείς της τελευταίας, από την κινέζικη κοινωνία, λόγω διαφοράς χρόνου και μεγέθους γιατί υπάρχει και σήμερα το ερώτημα της κοινωνικής αλλαγής.

Επίσης το γεγονός ότι το κείμενο αυτό του Μάο αναφέρεται σε στρατιωτική δράση δεν ακυρώνει την χρησιμότητα του. Πρώτα - πρώτα, όπως λέει ο ίδιος ο Μάο, η πολιτική δεν είναι παρά πόλεμος χωρίς αιματοχυσία και επομένως η πολιτική και ο πόλεμος είναι το ίδιο κοινωνικό φαινόμενο σε διαφορετικές μορφές. Επιπλέον το συγκεκριμένο έργο του Μάο, όπως και τα καθαρά στρατιωτικά του έργα, είναι εξαιρετικά δείγματα χρησιμοποίησης της διαλεκτικής σκέψης στην μελέτη της δυναμικής των κοινωνικών σχέσεων, δηλαδή στην μελέτη της κοινωνικής αλλαγής.

Η σημερινή μη-Αριστερά στηρίζει την πολιτική της στο δόγμα ότι η επαναστατική αλλαγή όχι μόνο δεν επίκειται, όχι μόνο δεν είναι ούτε καν γενικά "αναπόφευκτη" αλλά δεν υπάρχει πια ζήτημα κοινωνικής αλλαγής και το πρόβλημα είναι η "χριστή" διαχείριση της εξουσίας.

Στην δεκαετία του  '30 η κρίση των κοινωνικών σχέσεων είχε αρχίσει να οξύνεται και παρά το γεγονός ότι η επαναστατική πλευρά της κοινωνίας ήταν αδύναμη και τα μέσα που είχε στην διάθεσή της για να αντιμετωπίσει τις οδυνηρές επιπτώσεις της διαδικασίας της αλλαγής ήταν περιορισμένα, η επανάσταση ήταν πράγματι επικείμενη.

Το γεγονός ότι οι επιτελείς της μη-Αριστεράς δεν θέτουν καν ζήτημα κοινωνικής αλλαγής ή ότι έχουν αναγάγει σε "όραμα" τον επιστημονικό σοσιαλισμό, ένα παρελθόν ιστορικό στάδιο, δείχνει ακριβώς πόσο ανησυχούν ότι και σήμερα μια επαναστατική αλλαγή θα τους χαλάσει το όνειρο της "κατάληψης" της εξουσίας με έναν εύκολο και κερδοφόρο τρόπο και θα πετάξει στα σκουπίδια την σάπια αυθεντία τους.

Η πρόσφατη τεράστια επιτυχία της λυκοσυμμαχίας του ΣΥΡΙΖΑ που τώρα σχηματίζει μια σκιώδη κυβέρνηση για να την έχει έτοιμη περιμένοντας την "εναλλαγή" στην εξουσία, δείχνει πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση σήμερα. Οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης πρέπει να επιστρέψουν στην μελέτη της πραγματικότητας, αποκαθιστώντας την διαλεκτική σκέψη που προσπαθούν να καταπολεμήσουν οι επιτελείς της μη-Αριστεράς. Και σήμερα μια σπίθα μπορεί να ανάψει φωτιά σε όλο τον κάμπο και αυτό το βιβλιαράκι του Μάο Τσε-τουνγκ μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι αντιστοιχεί σήμερα στην επιμονή που έδειχνε ο Μάο για την εγκαθίδρυση της κόκκινης πολιτικής εξουσίας στις απελευθερωμένες περιοχές.

Το τελευταίο είναι ένα ζήτημα στο οποίο θα πρέπει να επανέλθουμε.