Ένας καλός φίλος στο Facebook με ένα σχόλιό του μου θύμισε την περίφημη παρεξήγηση πως το ρητό "μαύρη γάτα άσπρη γάτα αρκεί να πιάνει ποντίκια" το είχε πει ο μακαρίτης ο Πρόεδρος Μάο Τσε Τουνγκ και όχι ο επίσης μακαρίτης Κινέζος Χρουστσόφ Τενγκ Σιάο Πινγκ, που το είπε στ' αλήθεια. Η παρεξήγηση αυτή γίνεται σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρη καθώς το δίλημμα που υποκρύπτει η παρεξήγηση είναι ακριβώς αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα σαν κοινωνία.
Την παρεξήγηση την έκανε διάσημη πριν από χρόνια ο Πρόεδρος Τσίπρας όταν, σε μια συνέντευξή του με τον Ν. Χατζηνικολάου, επέμενε πως ήταν ο Πρόεδρος Μάο, και όχι ο Τενγκ, ο "δράστης" της χρήσης αυτού του διφορούμενου ρητού, παρά τις προσπάθειες του δημοσιογράφου να τον διορθώσει. Προσωπικά, νομίζω πως χάρη σ' αυτή την παρανόηση οφείλει την άνοδό του στον πρωθυπουργικό θώκο ο σημερινός πρωθυπουργός αλλά αυτό είναι δικό μου συμπέρασμα και δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.
Σημασία έχει η σατανική σύμπτωση να προκύψει και να επαναλαμβάνεται αυτή η παρεξήγηση ανάμεσα στις πάμπολλες που ευθύνονται για την σύγχυση στο μυαλό του σημερινού πρωθυπουργού αλλά και όλων σχεδόν των ανθρώπων της Αριστεράς σε μια εποχή ανόδου (ή τελικής πτώσης) της οπορτουνιστικής Αριστεράς στην θέση μιας κυβέρνηση που ασκεί την διακυβέρνηση χωρίς την παραμικρή δυνατότητα να ασκήσει και εξουσία.
* * *
Βεβαίως, αυτό καθ' εαυτό, το ρητό είναι σοφό. Μας λέει το αυτονόητο, πως δεν έχει καμιά σημασία αν το εργαλείο ή το μέσον είναι μαύρο ή κόκκινο, εφόσον είναι το κατάλληλο για την δουλειά που χρησιμοποιείται. Θα μπορούσε επομένως να το έχει χρησιμοποιήσει και ό Μάο στην εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα όπου έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί την μάνα ως προς το ποιά μορφή είχε επαναστατικό περιεχόμενο και ποιά δεν είχε. Η χρήση όμως αυτού του σοφού ρητό από τον Τενγκ Σιάο Πινγκ πήρε παγκόσμιες διαστάσεις επειδή ο Κινέζος Χρουστσόφ, σε μια δημοσιογραφική ερώτηση που του υποβλήθηκε με την ευκαιρία της παρουσίας του στον ΟΗΕ, σχετικά με την ανάπτυξη της Κίνας, απάντησε μ' αυτό το ρητό.
Η Πολιτιστική επανάσταση είχε τότε ήδη φτάσει στα όριά της και η Κίνα είχε ήδη αρχίσει να μπαίνει σε μια τροχιά ανάπτυξης οπότε η απάντηση του Τενγκ είχε θεωρηθεί, δικαιολογημένα, σαν σαφής αιχμή κατά του Μάο που διακήρυττε σε όλους τους τόνους την προτεραιότητα της πολιτικής έναντι της τεχνικής. Επαναφέροντας έτσι άλλωστε το ρητορικό ερώτημα "κόκκινος ή ειδικός" που είχε τεθεί από την αρχή της επικράτησης της επαναστατικής πολιτικής στην Οχτωβριανή Επανάσταση. Τα αποτελέσματα της λογικής του Τενγκ που τελικά επικράτησε μετά από τον θάνατο του Μάο, τα βλέπουμε σήμερα στην εξέλιξη της Κίνας. Γίνεται πια φανερό πως αυτή η εξέλιξη έχει να κάνει με το δίλημμα "διέξοδος από την κρίση ή αλλαγή της κοινωνίας" που αντιμετωπίζουν πια προφανώς όλες οι κοινωνίες του κόσμου και ιδιαίτερα η δική μας.
Το δίλημμα σήμερα είναι και πάλι επίκαιρο: μπορεί η κρίση να αντιμετωπιστεί με μια "σωστή διακυβέρνηση" βασισμένη στην καλή γνώση των διαδικασιών του χρηματοπιστωτικού συστήματος που έχουν οι κύριοι Βαρουφάκης, Τσακαλώτος, Δραγασάκης και οι λοιποί "ειδικοί" επί της οικονομίας ή μήπως χρειάζεται μια "αριστερή πολιτική" όπως ισχυρίζονται οι "ειδικοί" επί της πολιτικής επιτελείς της τέως ΚΟΕ; Το δίλημμα είναι πολύ σοβαρό και δεν είναι καθόλου εύκολο να απαντηθεί σαν δίλημμα, δηλαδή με έναν διαζευκτικό τρόπο: ή το ένα ή το άλλο! Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα πολιτική χωρίς γνώση της σημερινής οικονομικής κατάστασης αλλά και δεν μπορεί να υπάρξει χειρισμός των οικονομικών διαδικασιών χωρίς την σοβαρή κατανόηση της σημερινής πολιτικής κατάστασης.
* * *
Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως ο ευαίσθητος φίλος μου χρησιμοποίησε το ρητό "μαύρη γάτα άσπρη γάτα" για να σχολιάσει ένα πολιτικό ζήτημα που ωστόσο δεν είναι καθόλου άμοιρο της οικονομικής πλευράς της κρίσης. Συγκεκριμένα: για να επαινέσει ένα άρθρο της Αυγής που ζητωκραυγάζει υπέρ των ΑΝΕΛ, του κ. Καμένου, επειδή θεωρεί πως κράτησαν σωστή στάση στο θέμα του μαζικού πνιγμού των προσφύγων και άρα κατά την Αυγή: Ζήτω οι ΑΝ.ΕΛ.!
Το ρητό σ' αυτή την περίπτωση μεταφράζεται στο ότι μπορεί οι ΑΝ.ΕΛ. να είναι δεξιοί ή να έχουν δεξιά ρίζα αλλά αφού παίρνουν αριστερές θέσεις σε ορισμένα ζητήματα το πολιτικό χρώμα τους δεν έχει καμιά σημασία. Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε για την λογική αυτή. Προσωπικά δεν την θεωρώ καθόλου αβάσιμη. Αντίθετα, μια πολιτική που να συμφιλιώνει την Αριστερά με την Δεξιά την θεωρώ και απαραίτητη και αναπόφευκτη σε όλους τους τομείς της κοινωνικής οργάνωσης και σε σχέση με όλες τις κοινωνικές αντιθέσεις. Υπάρχει όμως μια προϋπόθεση: αυτή η συμφιλίωση μπορεί να συμβεί στο επίπεδο της κοινωνικής βάσης και όχι στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος που έχει οριστικά χρεοκοπήσει.
Νομίζω πως τρεις μήνες Κυβερνώσας Αριστεράς άρκεσαν να μας πείσουν πως στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος το ρητό "μαύρη γάτα άσπρη γάτα αρκεί να πιάνει ποντίκια" δεν μεταφράζεται στο: "ας έχουμε δεξιά κυβέρνηση αρκεί αυτή να σώσει την κοινωνία" αλλά στο: "ας έχουμε αριστερή διακυβέρνηση αρκεί αυτή να σώσει το σύστημα".
Παρόλα αυτά δεν είναι τυχαίο πως αυτό το ρητό, το οποίο όταν ειπώθηκε από τον Τενγκ σηματοδοτούσε την "κατάρρευση του κομμουνισμού", ανασύρεται και σήμερα για να δικαιολογήσει τους συμβιβασμούς της Αριστεράς. Η σύμπτωση δικαιολογείται από το γεγονός πως το ρητό αυτό υπαινίσσεται την ιδέα της ενότητας: οι άσπρες γάτες και οι μαύρες γάτες είναι μαζί στο κυνήγι των ποντικιών, οι "κόκκινοι" και οι "ειδικοί" είναι μαζί στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, οι "δεξιοί" και οι "αριστεροί" είναι μαζί στην υπεράσπιση της πατρίδας.
Το γεγονός πως η απαίτηση της κοινωνικής ενότητας εκφράζεται στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος όπου δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί, δεν πρέπει να μας ξενίζει. Οι άνθρωποι της κοινωνικής βάσης δεν μπορούν να φανταστούν ακόμα άλλο τρόπο για την πραγματοποίησης των κοινωνικών απαιτήσεων από την ανάθεση του έργου στο πολιτικό σύστημα. Θα χρειαστούν αρκετές γάτες και αρκετή προσπάθεια για να πιάσουν το ποντίκι αυτής της ψευδαίσθησης.