Αν στην διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης, τα κόμματα του συντηρητικού και ρεφορμιστικού χώρου, έπαιξαν ρόλο με την παρουσία τους, η Αριστερά καθόρισε αποφασιστικά την πολιτική κατάσταση με την απουσία της! Δεν έλειψαν βέβαια τα κόμματα που διεκδικούσαν το όνομα της Αριστεράς. Έλειψε όμως απ' το τέλος του εμφυλίου και μετά η αριστερή πολιτική. Η απουσία της Αριστεράς δεν επέδρασε μόνο δίνοντας την δυνατότητα να επικρατήσουν οι χειρότερες τάσεις στους χώρους του συντηρητισμού και του ρεφορμισμού αλλά και επάνδρωσε τα κόμματα αυτών των χώρων με "προσωπικό" που προέκυπτε απ' τις συνεχείς κατεδαφίσεις της.

Απ' την άλλη μεριά, αν η συγκεκριμένη στάση σχετικά με την προοπτική του αστικού καθεστώτος καθορίζει την πολιτική φυσιογνωμία των αστικών κομμάτων, ή στάση της Αριστεράς σχετικά με το ίδιο ζήτημα είναι ολόκληρη η πολιτική της υπόσταση. Η απουσία της Αριστεράς συνίσταται κυρίως στο γεγονός ότι από το 1949 και μετά η Αριστερά παραιτείται σταδιακά από την επαναστατική ερμηνεία της κοινωνίας. Αυτό έχει σαν συνέπεια μέσα από διαδοχικές διασπάσεις να καταλήξει σε μια πλειάδα μικρών και μεγαλύτερων κομματικών συγκροτήσεων που, όλες μαζί και η κάθε μια χωριστά, ειδικεύονται στην πολυποίκιλη εξυπηρέτηση του αστικού κοινωνικοπολιτικού συστήματος.

Το νόημα της απουσίας

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγραφεί, στον χώρο ενός άρθρου εφημερίδας, η συγκεκριμένη μορφή, οι ιστορικές αιτίες και η πολιτική έκφραση της αριστερής απουσίας. Μπορούν όμως να αναφερθούν συνοπτικά το νόημα, το ιστορικό και οι κύριες πλευρές της. Η ανυπαρξία Αριστεράς δεν σημαίνει και ανυπαρξία αριστερών. Ωστόσο, η συζήτηση για την Αριστερά, δεν είναι υπόθεση μόνο των αριστερών και η κριτική της Αριστεράς δεν πρέπει να μένει ανάμεσά τους. Η απουσία της Αριστεράς δεν οδήγησε απλά στην συρρίκνωση μια "φιλολαϊκής" ή "φιλεργατικής" πολιτικής δύναμης. Οδήγησε στην αναπηρία του πολιτικού λόγου και κατά συνέπεια της πολιτικής συνείδησης όλης της κοινωνίας.

Οι αστικές πολιτικές θεωρούν το αστικό πολιτικό καθεστώς δεδομένο και αιώνιο. Η κριτική τους σ' αυτό περιορίζεται στα πρόσωπα από την συντηρητική άποψη και στις οργανωτικές αλλαγές από την ρεφορμιστική άποψη. Αντίθετα η Αριστερά υποστηρίζει ότι το αστικό καθεστώς όχι μόνο δεν μπορεί να είναι αιώνιο αλλά οδηγείται αναπόφευκτα σε κρίσεις που θα επιφέρουν την διάλυσή του και την αντικατάστασή του. Η αριστερή άποψη είναι ιστορικά ορθή. Η απουσία της όμως δεν στερεί την κοινωνία από μια επαναστατική πολιτική δύναμη, την στερεί κυρίως από την ιστορική πλευρά της αυτογνωσίας της πράγμα που οδηγεί και στην αποδυνάμωση του υγιούς κομματιού των δυό αστικών πολιτικών στάσεων.

Το ιστορικό

Η σημερινή Αριστερά δεν προέκυψε μόνο από την ήττα του Εμφυλίου. Έχει τις ρίζες της πολύ πιο πίσω απ' τα περιστατικά του Εμφυλίου και πολύ πιο βαθιά απ' την έκβασή του. Ωστόσο η μεταπολεμική φάση της ιστορίας της καθορίστηκε από την σταδιακή επικράτηση των οπορτουνιστικών αντιλήψεων πάνω στις επαναστατικές. Επικράτηση που συνδυάστηκε με την κυριαρχία των αντιδραστικότερων τάσεων στους αστικούς πολιτικούς χώρους. Μετά την ήττα του εμφυλίου, δημιουργείται στην Αριστερά μια εσωτερική ελίτ, καλλιεργημένη και αποδεκτή από το αστικό καθεστώς, η οποία αποκόπτεται σταδιακά από την κοινωνία, και μετατρέπει την Αριστερά από εκπρόσωπο των λαϊκών στρωμάτων σε χειριστή τους.

Η παγκόσμια διάσπαση, της οποίας ηγήθηκε η Κίνα, και η οποία αποτέλεσε την τελευταία αποτυχημένη απόπειρα αναμόρφωσης της Αριστεράς, εκδηλώθηκε την πρώτη πενταετία του '60 και στην Ελλάδα. Πρόκειται γι αυτό που ονομάστηκε μαρξιστικό λενινιστικό κίνημα. Στα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι το 1974, διασπάστηκε και το ΚΚΕ. Απ' την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα μέσα από έναν χορό συγκροτήσεων, διασπάσεων, αποχωρήσεων, αποστασιοποιήσεων, μεταγραφών δημιουργούνται μια σειρά από πολιτικές ομάδες και κόμματα που αποτελούν την σημερινή "πολύχρωμη" Αριστερά με την οποία η γενική απουσία της Αριστεράς διαιρέθηκε σε μια ποικιλία εξειδικευμένων απουσιών.

Η σημερινή Αριστερά

Τα δυό "μεγάλα" κόμματα, ΚΚΕ και Συνασπισμός και μια σειρά μικρότερων κομμάτων, πολιτικών ομάδων και κινήσεων απαρτίζουν σήμερα την απούσα Αριστερά. Σαν σύνολο οι συγκροτήσεις αυτές γελοιοποιούν την επαναστατική ερμηνεία της κοινωνίας. Άσχετα από τα μεγαλόστομα συνθήματά και την επαναστατική βυζαντινολογία τους, απορρίπτουν στην πράξη και στα λόγια την ιστορική ερμηνεία της κοινωνίας. Για να δικαιολογήσουν την πολιτική απραξία τους παρουσιάζουν σαν παντοδύναμο τον ιμπεριαλισμό και αποσιωπούν την αδυναμία του. Ακυρώνουν έτσι την δυνατότητα να γίνει ορατή η κοινωνική προοπτική.

Η Αριστερά δυσφημίστηκε στην διάρκεια του εμφύλιου σαν παράταξη "κατσαπλίαδων". Η ίδια δυσφήμισε τον εαυτό της σαν παράταξη "ρομαντικών" ηρώων επαναστατών που "επιλέγουν" το δρόμο της θυσίας. Αφού το "παντοδύναμο τέρας" του "νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού" δεν επιτρέπει "εφόδους στον ουρανό", μένει μόνο η μεν "μάζα" των εργαζομένων να βολευτεί με την μιζέρια και την περιθωριοποίηση, η δε ελίτ της Αριστεράς να βολευτεί στα μετερίζια, των "ταξικών" συνδικάτων, των διευθυντικών θέσεων, των πανεπιστημιακών εδρών, και του δημόσιου τηλεοπτικού βίου.

Το μέλλον της Αριστεράς

Η απουσία της Αριστεράς, όπως παρουσιάζεται εδώ, περιγράφει την κυριαρχία ενός εκφυλισμένου στρώματος στον πολιτικό χώρο της Αριστεράς, που επιβλήθηκε μέσα από τους ίδιους ακριβώς - πολύπλοκους αλλά καθόλου ανεξήγητους - τρόπους όπως τα αντίστοιχα στρώματα στους αστικούς πολιτικούς χώρους. Υπάρχει όμως και ολόκληρος ο πολιτικός χώρος, πάνω στον οποίο "επικάθισε" αυτό το στρώμα, και ο οποίος διατήρησε ακόμα και σ' αυτές τις άγριες συνθήκες την ουσία της ύπαρξής του με τρόπο που πρέπει κάποτε να μελετηθεί. Η εξηντάχρονη φάση της μεταπολεμικής ιστορίας, που χαρακτηρίστηκε ακριβώς από την απουσία της Αριστεράς, κλίνει σήμερα μέσα σε μια ανησυχία που εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους.

Η γενική ανησυχία για το μέλλον είναι στην ουσία της ανησυχία για την απουσία της Αριστεράς. Η απουσία που "διευκόλυνε" την ασυδοσία της αστικής πολιτικής, τώρα γίνεται επικίνδυνη. Βολεύονται προς το παρόν, οι αστέρες του τηλεοπτικού πολιτικού βίου με τις "επικοινωνιακές" ακροβασίες τους, αντιλαμβάνονται όμως και τον γκρεμό που έχουν μπροστά τους. Προς το παρόν η κοινωνία τους ακολουθεί, αλλά ξέρουν πως δεν θα πέσει στον γκρεμό μαζί τους. Αναζητούν επομένως στην Αριστερά την λύση τόσο για την αναμόρφωση του πολιτικού λόγου όσο και για την αναβάθμιση των χειριστικών πρακτικών. Σκέφτονται πώς θα μετατρέψουν την απουσία σε παρουσία.

Η σκέψη διάφορων παραγόντων της πολιτικής εξουσίας, να κάνουν τον Νίκο Κωνσταντόπουλο πρόεδρο της δημοκρατίας όπως και η αναγνώριση της Αλέκας Παπαρήγα σαν εκπροσώπου της "εργατικής τάξης", είναι κινήσεις ενδεικτικές της επιδιωκόμενης στροφής. Είναι όμως ενδεικτικές και της απελπισίας που επικρατεί στην πολιτική σκηνή καθώς οι ενδείξεις για το ξέσπασμα μιας σοβαρής πολιτικής κρίσης, γίνονται φανερές κάθε μέρα και περισσότερο. Η χρεοκοπία της φιλόδοξης αντιτρομοκρατικής εκστρατείας στην πολιτική και στην ιστορία, οδηγούν σ' αυτές την απελπισμένη στροφή. Είναι βέβαιο, πως η Αριστερά που στάθηκε χρήσιμη στην αστική εξουσία ως απούσα αντίπαλος, θα είναι εντελώς άχρηστη σαν παρούσα συνέταιρος. Το ζήτημα είναι, όταν αποδειχθεί η αχρηστία της, τι θα κάνουν οι αριστεροί.