Πολιτισμός | ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ, Κυρ, 19 Μαρτ 2006 | hits: 1309
Ο τρίτος εθελοντισμός
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 19 Μαρτ 2006

Ξέραμε για τον εθελοντισμό της των πρώτων χρόνων της Σοβιετικής Ένωσης. Μάθαμε για τον εθελοντισμό των Ολυμπιακών της Αθήνας. Ακούμε αυτές τις μέρες και για τον εθελοντισμό των ΜΚΟ.

Ο Μαγιακόφσκι, στο περίφημο ποίημά του, "Καλά Πάμε", γραμμένο γύρω στο 1925, για την «πρώτη δημοκρατία των εργατών και χωρικών» πάνω στην οποία είχαν ριχτεί «στρατιές και στόλοι» γράφει:

Χειμώνας τσουχτερός.
Μεγάλη παγωνιά.
Μα τα κορμιά
όλο ίδρωτα
κολλάνε απ' τις μπλούζες κάτου.
Κάτω απ' τις μπλούζες
οι κομμουνιστές
καυσόξυλα φορτώνουνε βαριά
στην εθελοντική εργασία του Σαββάτου.

Δε θα σχολάσουμε
αν και
πέρασε η ώρα της δουλειάς
κ' είναι το σχόλασμα
δικαίωμά μας.
Δικά μας τα βαγόνια
και
δικός μας ο δρόμος, όπου πας,
κ' εμείς
φορτώνουμε τα ξύλα τα δικά μας.

Μπορούμε να σχολάσουμε κατά τις δυό --
μα εμείς
αργά θα φύγουμε τη νύχτα.
Παγώνουν τα συντρόφια μας,
κρύο τσουχτερό.
Χρειάζονται τα ξύλα μας.
Μες στη φωτιά τους ρίχτα.


Όταν άκουγα την λέξη εθελοντισμός, το μυαλό μου πήγαινε σ' αυτούς τους στίχους, με κάποια θλίψη για ότι επακολούθησε. Με τον καιρό όμως κατάλαβα ότι τα κοινωνικά κινήματα δεν χάνονται. Περνούν κάποιες περιόδους ύφεσης και μετά ξαναφουντώνουν. Έτσι όταν άκουσα την λέξη "εθελοντισμός" στον βούρκο των ολυμπιακών αγώνων, είχα όλη την άνεση να γελάσω. Όπως γελούν ακόμα όλοι, εκτός βέβαια από τους ίδιους τους εθελοντές που υπέφεραν. Γιατί εθελοντισμός για την κυρία Αγγελοπούλου σήμαινε το τσουβάλιασμα, με πολλές απατηλές υποσχέσεις και μερικές ασήμαντες παροχές, μερικών χιλιάδων δήθεν εθελοντών. Σε κάθε περίπτωση για τίποτα "δικό τους" -- κι αυτό είναι το μοναδικό και πασίγνωστο κριτήριο του εθελοντισμού -- δεν δούλεψαν αυτοί οι εθελοντές.

Τελευταία, στα πλαίσια του 4ου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ (ΕΚΦ), που θα συνέλθει στην Αθήνα σε λίγο καιρό, διάφορές MKO της Βόρειας Ελλάδας προσπαθούν να οργανώσουν από κοινού την δραστηριότητα «Voluntarism for commons or voluntarism for profits?» («Εθελοντισμός για τα κοινά ή εθελοντισμός για κέρδη;»). Αναρωτιέται λοιπόν κανείς, τι σόι εθελοντισμό θα προσπαθήσουν να αναπτύξουν οι ΜΚΟ; Η απάντηση είναι εμφανής: θέλουν έναν εθελοντισμό που να λειτουργήσει για αυτούς όπως λειτούργησε για την κυρία Αγγελοπούλου, αλλά που να είναι ελκυστικός όπως αυτός που περιγράφει ο Μαγιακόφσκι.

Το θεωρητικό μέρος του ζητήματος είναι μεγάλο. Με δύο λόγια, η ανάπτυξη των ΜΚΟ, ιστορικά εντάσσεται στην ιδιωτικοποίηση των κρατικών λειτουργιών και πολιτικά εντάσσεται στην "κοινωνικοποίηση" των μηχανισμών εξουσίας. Η προπαγάνδα του εθελοντισμού εξάλλου, σαν πολιτικός λόγος, κάτω από την απλόχερη αντικαπιταλιστική ρητορεία, καλύπτει την αρχαία πια καπιταλιστική αυταπάτη -- και στην περίπτωση των "αριστερών" ΜΚΟ την απλή απάτη -- πως είναι δυνατό το αστικό κοινωνικό σύστημα να διαιωνιστεί!

Οι άνθρωποι από την δεκαετία του '20 δεν έχουν αλλάξει. Δεν έγιναν πιο αδιάφοροι. Δεν έγιναν λιγότερο ευαίσθητοι. Αντίθετα, είναι το ίδιο πρόθυμοι και πολύ πιο ικανοί, να προσφέρουν τις δημιουργικές τους δυνάμεις όταν το κρίνουν σκόπιμο. Αυτό εκμεταλλεύονται άλλωστε οι κήρυκες του εθελοντισμού, για να παρασύρουν μερικούς ανθρώπους στις Μη Κυβερνητικές Επιχειρήσεις τους. Το κακό για τους "επίδοξους" σωτήρες της φύσης και της κοινωνίας είναι πως οι άνθρωποι σήμερα, κοντά στις άλλες ικανότητές τους, έχουν αναπτύξει και μεγαλύτερες ικανότητες να κρίνουν.