Υπαρκτή Αριστερά | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 2076
Τα "νέα λαϊκά μέτωπα" και η Αριστερά της κοινωνικής βάσης
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Τετ, 7 Δεκ 2011

Η ιδέα της συγκρότησης ενός "νέου λαϊκού μετώπου", στο σημερινό επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνίας, έχει μια (και μόνο μία) αναμφισβήτητη αξία: αποτελεί αδιάψευστη απόδειξη ότι λειτουργεί η αναγκαιότητα της πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας, εν όψει των αλλαγών στις οποίες οδηγεί (αναγκαστικά επίσης) η διαρκής κρίση των κοινωνικών σχέσεων.

Αυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου ότι όποιος παίρνει, (όπως οικονομολόγος κύριος Δημήτρης Καζάκης) την «πρωτοβουλία συγκρότησης μετώπου για την σωτηρία του Λαού και την αναγέννηση της Χώρας» ανταποκρίνεται σ' αυτή την αναγκαιότητα προς όφελος της κοινωνίας. Αντίθετα αν το "μέτωπο" συγκροτείται με πολλές τυμπανοκρουσίες αλλά ερήμην της αναγκαίας κατεύθυνσης της κοινωνικής αλλαγής, μπορεί και να ανταποκρίνεται στην αναγκαιότητα της πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας αλλά όπως την βλέπουν οι χειριστές του εξουσιαστικού συστήματος.

Και επειδή τα μέτωπα που θα μας ζητήσουν να στρατευτούμε υπό την στρατηγική αυθεντία κάποιου επιτελείου που θα μας οδηγήσει στην μάχη, καλόν θα ήτο να μας πουν οι εμπνευστές τους, ποια ακριβώς κοινωνική αλλαγή έχουν υπ' όψη τους, ποιος ακριβώς εμποδίζει αυτή την αλλαγή, ποιος επομένως είναι ο εχθρός που μας δείχνουν και τελικά πώς ακριβώς θα μας διατάξουν να τον πολεμάμε.

Όποιος δεν θέλει να αυταπατάται, διαπιστώνει ότι κανείς δεν κάνει λόγο για αλλαγή κοινωνικού συστήματος και επομένως κανείς δεν μπορεί απαντήσει στα επόμενα ερωτήματα. Αντίθετα οι διάφορες "λύσεις για την έξοδο από την κρίση" του συγκεκριμένου παρόντος συστήματος -- με τις οποίες ("λύσεις") οι αυθεντίες μονοπωλούν αδίστακτα την δημόσια συζήτηση -- εμποδίζουν τους ανθρώπους της βάσης να συζητήσουν μεταξύ τους, να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει εξ αντικειμένου η κρίση και με βάση αυτές να οργανωθούν.

Παρά το γεγονός ωστόσο ότι οι πολιτικές και οι ακαδημαϊκές αυθεντίες αδυνατούν -- ακόμα κι αν το θέλουν ειλικρινά -- να οργανώσουν τον "λαό" (άλλωστε και μόνο το γεγονός ότι μιλούν ακόμα για "λαό", και όχι για "κοινωνία", αποδεικνύει την αδυναμία τους) η αναγκαιότητα της πολιτικής οργάνωσης της κοινωνικής βάσης παραμένει. Αντίθετα οι άνθρωποι της κοινωνικής βάσης -- έστω και αν δεν συνειδητοποιούν ακόμα τον ρόλο που πρόκειται να διαδραματίσουν -- θα αναγκαστούν να ανακαλύψουν, να εφαρμόσουν και βελτιστοποιήσουν τις μεθόδους και τις μορφές της οργάνωσης, που θα είναι ικανή να προφυλάξει το κοινωνικό σύστημα από το πολύ πιθανό, με τα σημερινά δεδομένα, ενδεχόμενο μιας τρομακτικής καταστροφής.

Προς το παρόν η κατάσταση της Αριστεράς υπαγορεύεται από τις ανάγκες του εξουσιαστικού συστήματος. Έτσι κι αλλιώς είναι αδύνατον στους επιτελείς της Αριστεράς να βρουν ακόμα και τις λέξεις ενός σύγχρονου αριστερού πολιτικού λόγου. Είναι αναγκασμένοι να μιλούν είτε με τον παρωχημένο λόγο του παρελθόντος  που χρησιμοποιούν ιδίως οι επιτελείς του ΚΚΕ, και οι συναφείς επιμένοντες μαρξιστικά-λενινιστικά (όπως έλεγε ο μακαρίτης ο Χοντζέας) είτε με έναν πρόωρο λόγο του μέλλοντος τον οποίο χρησιμοποιούν κατά τρόπο ταχυδακτυλουργικό οι ποικιλώνυμοι  επιτελείς της αναρχίας.

Ανάμεσα στις δύο άκρες υπάρχει ο αξονικός χώρος της υπαρκτής Αριστεράς. Αυτός που στην αρχή εκφράστηκε από το "ενωτικό εγχείρημα" του ΣΥΡΙΖΑ που αποδείχτηκε μια αισχρή λυκοσυμμαχία κορυφής. Αργότερα εκφράστηκε από την προσπάθεια δημιουργίας μιας "αριστερής πτέρυγας" μέσα στην λυκοσυμμαχία που επίσης απέτυχε. Και τέλος άρχισε η προσπάθεια "μετωπικής συμπαράταξης" του "λαού" με το ΜΑΑ, που δεν ήταν του "λαού" αλλά ήταν αρκετά αισιόδοξη κίνηση κορυφής.

Τορπιλίστηκε όμως κι αυτή εν τη γενέσει της από την ομιλία του Χρήστου Κατσούλα της ΚΟΕ και από το παραδοσιακά κακομοιριασμένο ηρωικό ύφος της συγκέντρωσης στο Σπόρτινγκ.

Ο απολογισμός της πεντάχρονης πορείας στον άξονα της υπαρκτής Αριστεράς δεν είναι εύκολη υπόθεση γιατί περιέχει και την αντίστοιχη πορεία στην κοινωνική βάση την οποία δεν μπορούν να εκτιμήσουμε. Δεν έχει άλλωστε νόημα, ούτε η χρέωση αρνητικών αποτελεσμάτων ούτε η πίστωση θετικών αποτελεσμάτων στους επιτελείς: τα "αποτελέσματα" έτσι κι αλλιώς δεν εξαρτώνται από τις "επιλογές" τους. Αντίθετα όμως η επίδραση του πολιτικού λόγου τους μπορεί να αποβεί καταστροφική ή ευεργετική, σε ότι αφορά όχι την ίδια την αλλαγή αλλά το κόστος της. Γι αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζουμε με πολύ αυστηρή κριτική, τον πολιτικό λόγο από οποιονδήποτε και αν εκφέρεται.

Η πορεία στον άξονα της υπαρκτής Αριστεράς έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί από ιδεολογική άποψη συγκεντρώνει, το μεγαλύτερο και το πιο ζωντανό κομμάτι των αριστερών της κοινωνικής βάσης. Το μείγμα των ιδεολογιών που υπάρχουν στην βάση αυτής της πορείας, μπορούμε να το σχηματοποιήσουμε νοητικά σαν ένα διαλεκτικό δίπολο, σαν μια αντιθετική ενότητα, πατριωτισμού και ηγεμονίας, που άλλωστε συγκροτεί το ιδεολογικό και πολιτικό υπόβαθρο της Αριστεράς.

Το πρόβλημα λοιπόν σ' αυτόν τον άξονα της υπαρκτής Αριστεράς ήταν, πάντα, ότι η αντιθετική ενότητα της κοινωνικής βάσης αντιπροσωπεύεται στην "κορυφή" από έναν ανταγωνιστικό συνεταιρισμό μεταξύ ιδεολογικής ηγεμονίας, την οποία διεκδικούσαν οι επιτελείς της ΚΟΕ και πατριωτικής πρωτοκαθεδρίας την οποία διεκδικούν οι επιτελείς του περιβάλλοντος Αλαβάνου.

Η ρήξη σ' αυτό το κομμάτι της υπαρκτής Αριστεράς ήταν από την αρχή αναμενόμενη. Γιατί, ενώ η αντιθετική ενότητα είναι κυρίως ενότητα, ο ανταγωνιστικός συνεταιρισμός είναι κυρίως ανταγωνισμός. Στην κοινωνική βάση ο πατριωτισμός (που διαβάζεται και ως ανθρωπιά) και η ηγεμονία συνυπάρχουν λειτουργικά, με αμοιβαία εκτίμηση και σεβασμό, εν γνώσει του ότι το ένα στοιχείο δεν μπορεί να μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Στην εξουσιαστική κορυφή όμως τα ίδια στοιχεία δεν αποτελούν μέρη του οργανωτικού μηχανισμού αλλά όπλα στον ανταγωνισμό των ηγετικών ομάδων που τροφοδοτεί την διάλυση.

Η ρήξη που εκδηλώθηκε, δεν μπορεί βεβαίως να ανακόψει την πορεία ούτε των επιτελών της υπαρκτής Αριστεράς ούτε των αριστερών της κοινωνικής βάσης στον άξονα που αναφέρθηκε. Η κοινοποίηση επομένως του διχασμού που υπάρχει στον εν λόγω άξονα, ανάμεσα στην εξαθλίωση της ηγεμονίας των επιτελών της ΚΟΕ, και στην αφέλεια του πατριωτισμού των επιτελών του ΜΑΑ, είναι ωφέλιμη για τους αριστερούς της κοινωνικής βάσης για τους εξής λόγους:

1. Θα αποσείσει τις αυταπάτες για την δυνατότητα κατασκευής ενός "μετώπου" σήμερα (σε μια εποχή που τα μετωπικά σχήματα έχουν περάσει στην ιστορία) και μάλιστα ουσιαστικά ερήμην της κοινωνικής βάσης.

2. Θα δώσει την ευκαιρία να βγουν στο φως, τόσο οι άνθρωποι στα επιτελεία που αδικούνται από την θέση τους σ' αυτά, όσο και οι άνθρωποι στην κοινωνική βάση που ενισχύουν την εξουσιαστικότητα των επιτελείων.

3. Θα εντείνει την πίεση των αριστερών της κοινωνικής βάσης προς τους αριστερούς των επιτελείων να απαντήσουν, επί τέλους, ρητά στα ερωτήματα που έχει γεννήσει η κρίση και που μέχρι στιγμής μένουν, εκ του πονηρού, αναπάντητα.

Τελειώνοντας αυτό το κείμενο θέλω να τονίσω, πως το κομμάτι της πορείας που θα διανυθεί μέχρι την 2η Συνάντηση του ΜΑΑ, θα είναι μια αντιδραστική αναμέτρηση ανάμεσα στο στοιχείο του πατριωτισμού και στο στοιχείο της  ηγεμονίας. Κατά έναν τρόπο τα στοιχεία αυτά έχουν διαταχθεί στο ΜΑΑ και στο ΕΠΑΜ αντίστοιχα, με τους επιτελείς της ΚΟΕ να προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν παριστάνοντας τους μπαλαντέρ στο ένα ή στο άλλο. Χωρίς να ξεχνάμε όμως και την χαρτοπαικτική φαγωμάρα, κι αυτή ευεργετική, που πρέπει να έχει ξεσηκωθεί και μέσα στο επιτελείο της ΚΟΕ, μετά από τόση χασούρα.

Θα είναι πάντως,  ανεξάρτητα από προθέσεις, αυτό το κομμάτι της πορείας σημαντικό για την Αριστερά στην Ελλάδα στον βαθμό που θα φέρει, λιγότερο ή περισσότερο αλλά πάντως, αναγκαστικά πιο ψηλά στην επιφάνεια τα ιδεολογικά, πολιτικά και ιστορικά ζητήματα που είναι ανοιχτά για συζήτηση ενώπιον της Αριστεράς και που συγκαλύπτονται λόγω των ρόλων που προσπαθούν να παίξουν οι επιτελείς σ' αυτά τα παιχνίδια.

Οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης, στους οποίους συμπεριλαμβάνω τον εαυτό μου έχουμε να ελπίζουμε κάτι από αυτόν τον "προσυναντησιακό διάλογο" και από την συζήτηση που θα διεξαχθεί στην συνάντηση της 16 και 17 Δεκεμβρίου και δεν έχουμε να ελπίζουμε κάτι άλλο.

Δεν έχουμε να ελπίζουμε ότι ένα από τα "μέτωπα" ή ακόμα χειρότερα μια "ομοσπονδία" μετώπων όπως το τραγελαφικό "μέτωπο του ΟΧΙ" μπορεί να συνενώσει την Αριστερά και να "λύσει" το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας και όχι της χώρας όπως λέγεται κατά κόρον. Τα "προγράμματα" των μετώπων είναι εναλλακτικά προγράμματα διαχείρισης που απευθύνονται στους "χειριστές" του παγκόσμιου εξουσιαστικού συστήματος και δεν έχουν ούτε μια λέξη που να αφορά τους αριστερούς της κοινωνικής βάσης, πέρα από το να στρατευτούν και να βγούνε "στους δρόμους και στις πλατείες" για να υποστηρίξουν τυφλά τις αποφάσεις των πολιτικών και τις αποφάνσεις των επιστημονικών αυθεντιών της υπαρκτής Αριστεράς.

Έχουμε όμως να ελπίζουμε ότι στο πλαίσιο των μετώπων μπορούν να δημιουργηθούν χώροι -- σαν καφενεία ή ακόμα καλύτερα σαν πλατείες -- στους οποίους θα μπορέσουμε να απελευθερώσουμε την συζήτηση, από την τυραννία των αυθεντιών, και να την απλώσουμε πάνω στις διάφορες εκδοχές του θέματος της κρίσης και της κοινωνικής προοπτικής.

Να μην νομίσουμε βέβαια ότι, ακόμα και οι πιο φιλικά διακείμενοι, σε κοινωνικό επίπεδο, σε κάποιον που έχει διάθεση για ουσιαστική συζήτηση, θα του ανοίξουν διάπλατα τις πόρτες. Ακόμα και αν θελήσουν να το κάνουν, ο θεσμός της διαδικασίας «καθυστέρηση έναρξης - από καθέδρας διάλεξη - διευκρινιστικές ερωτήσεις - κλείσιμο - χειροκρότημα» θα είναι εκεί να "φυλάσσει τις Θερμοπύλες" της αυθεντίας.

Ωστόσο το γκρέμισμα των ελπίδων που δεν πρέπει να έχουμε είναι μια αναγκαιότητα που θα θεριέψει τις ελπίδες που πρέπει να έχουμε και έτσι η πορεία του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής προς την 2η Συνάντηση -- είτε την παρακολουθήσουμε από μέσα είτε την παρακολουθήσουμε απ' έξω -- θα είναι μια ευκαιρία (με την καλή και όχι με την καιροσκοπική έννοια) να δοκιμάσουμε τις δυνάμεις μας για χάρη όλων.